ค้นหา คำไวพจน์
คำไวพจน์
เป็นเรื่องที่ค่อนข้างยากอีกเรื่องหนึ่งของการเรียนรู้ภาษาไทย นั่นก็คือ คำไวพจน์ หรือ การหลากคำ หรือ คำพ้องรูป คำพ้องความ ก็ว่า และตรงกับภาษาอังกฤษว่า Synonym แต่ใช่ว่าจะแค่ทำให้ยากอย่างเดียว ประโยชน์ที่ชัดเจนของคำไวพจน์คือ ความหลากหลายนี่แหละ เวลาแต่งกลอนแบบไทย ๆ ที่ต้องมีข้อกำหนดเรื่องเสียง วรรณยุกต์ด้วยแล้ว การเลือกคำที่ตรงมาเพื่อให้ได้คำหมายที่ต้องการจึงเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของภาษาไทยเลยเชียวนะ
คำไวพจน์ คืออะไร
คำไวพจน์ คือ คำที่มีความหมายเหมือนกัน แต่ใช้ในบริบทต่าง ๆ กัน หรือเรียกอีกอย่างว่า คำพ้องความ ความหมายตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2552 ให้คำอธิบายว่า "คำที่เขียนต่างกันแต่มีความหมายเหมือนกันหรือใกล้เคียงกันมาก เช่น มนุษย์ กับ คน บ้าน กับ เรือน รอ กับ คอย ป่า กับ ดง คำพ้องความ ก็ว่า" (พจนานุกรม 2542 หน้า 1091)
คำไวพจน์แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม
ปัจจุบัน มีการศึกษาคำที่พ้อง และแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือ
- คำพ้องรูป คำพ้องเสียง และคำพ้องความหมายหรือคำพ้องความ คำพ้องรูป คือคำที่มีรูปเขียนเหมือนกัน มีความหมายต่างกัน ออกเสียงต่างกันหรือเหมือนกันก็ได้ เช่น คำว่า ชิน แปลว่า คุ้นจนเจน หรือผู้ชนะ หรือเนื้อโลหะเจือชนิดหนึ่ง
- คำพ้องเสียง คือคำที่เขียนต่างกัน มีความหมายต่างกัน ออกเสียงเหมือนกัน เช่น คำว่า ใจ กับ ไจ จร กับ จอน
- คำพ้องความ (คำไวพจน์ของพจนานุกรมราชบัณฑิตฯ) คือคำต่างรูป ต่างเสียง แต่มีความหมายเหมือนหรือใกล้เคียงกัน เช่น กิน กับ รับประทาน กัลยา นารี สุดา สมร หญิง เป็นคำพ้องความกัน
การหลากคำ คำพ้องความ คำพ้องเสียง คำที่มีความคล้ายกัน
ความหมายของคำไวพจน์
คำไวพจน์ เป็นชื่อเรียกคำในภาษาไทยอีกพวกหนึ่ง มีความหมายต่างกันเป็น 2 นัย หรือเรียกอีกอย่างว่า การหลากคำ
- นัยหนึ่งพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2542 ให้คำอธิบายว่า "คำที่เขียนต่างกันแต่มีความหมายเหมือนกันหรือใกล้เคียงกันมาก เช่น มนุษย์ กับ คน บ้าน กับ เรือน รอ กับ คอย ป่า กับ ดง คำพ้องความ ก็ว่า" (พจนานุกรม 2542 หน้า 1091)
- และในที่เดียวกันนี้ได้ให้ความหมายที่พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) กล่าวไว้ในหนังสือแบบเรียนภาษาไทย ด้วยว่า หมายถึง "คำที่ออกเสียงเหมือนกันแต่เขียนต่างกันและมีความหมายต่างกัน เช่น ใส กับ ไส โจทก์ กับ โจทย์ พาน กับ พาล ปัจจุบันเรียกว่า คำพ้องเสียง"
การนำคำไวพจน์ไปใช้
ตัวอย่างการใช้คำไวพจน์ในบทกลอน บทกวี
มืดสิ้นแสงเทียนประทีปส่อง ก็ผ่องแสงจันทร์กระจ่างสว่างส่ง
บุปผชาติสาดเกสรขจรลง บุษบงเบิกแบ่งระบัดบาน
เรณูนวลหวนหอมมารวยริน พระพายพัดประทิ่นกลิ่นหวาน
เฉื่อยฉิวปลิวรสสุมามาลย์ ประสานสอดกอดหลับระงับไป
กลอนบทนี้จะพบคำไวพจน์ดังนี้
1. บุปผชาติ, บุษบง, สุมามาลย์ = ดอกไม้
2. ขจร = ฟุ้ง, กระจาย
3. พระพาย = ลม
คำไวพจน์ รวมหมวดต่าง ๆ
***เป็นเพียงตัวอย่างที่คัดมา ถ้าไม่เห็นในตารางก็กดที่ปุ่มค้นหา เพื่อทำการพิมพ์ค้นหาเพิ่มเติมได้อีก
คำไวพจน์ กตัญญู ได้แก่
| กตัญญุตา | กตัญญู | กตัญญูกตเวที |
| กตเวที | รู้คุณ | รู้คุณคน |
| รู้จักบุญคุณ | สำนึกบญคุณ |
คำไวพจน์ การศึกษา ได้แก่
| ความรู้ | เรียน | เรียนหนังสือ |
| เล่าเรียน |
คำไวพจน์ ขาว ได้แก่
| ธวัล | ปัณฑูร | ศุกร |
| ศุภร | เศวตร |
คำไวพจน์ คน ได้แก่
| ชน | นร | บุรุษ |
| มนุษย์ | มรรตย | มานพ |
คำไวพจน์ ครุฑ ได้แก่
| กาศยป | ขนบคาศน์ | ขเดศวร |
| นาคานดก | นาคานตกะ | ปันนคนาสน์ |
| วิษณุรถ | สุบรรณ | สุวรรณกาย |
| เวนไตย |
คำไวพจน์ ควาย ได้แก่
| กระบือ | กาสร | มหิงสา |
คำไวพจน์ คำกริยาแสดงความเคลื่อนไหว ได้แก่
| นวย | ประพาส | ยุรยาตร |
| ลีลา | เยื้องย่าง | ไคลคลา |
คำไวพจน์ คำพูด ได้แก่
| ถ้อย | พจนา | พากย์ |
| วจี | วัจนะ | วัจนา |
| วาจา |
คำไวพจน์ งาม ได้แก่
| บวร | พะงา | รุจิเรข |
| วิศิษฏ์ | สิงคลิ้ง | อะเคื้อ |
| อันแถ้ง | เสาวภาคย์ | โสภณ |
คำไวพจน์ งู ได้แก่
| นาคราช | นาคา | ภุชงค์ |
| อสรพิษ | อหิ | อุรค |
| เงี้ยว | เทียรฆชาติ |
คำไวพจน์ จระเข้ ได้แก่
| กุมภา | กุมภิล | กุมภีล์ |
| นักกะ | นักระ |
คำไวพจน์ ช้าง ได้แก่
| กรินทร์ | กรี | กุญชร |
| คช | คชา | คชาธาร |
| คชินทร์ | คเชนทร์ | ดำริ |
| วารณ |
คำไวพจน์ ดวงตา ได้แก่
| ตา | เนตร |
คำไวพจน์ ดอกบัว ได้แก่
| จงกล | นิลุบล | นิโลตบล |
| บงกช | บุณฑริก | บุษกร |
| ปทุม | ปทุมา | ปัทมา |
| สัตตบงกช |
คำไวพจน์ ดอกไม้ ได้แก่
| บุปผชาติ | บุปผา | บุษบง |
| บุษบัน | บุษบา | บุหงา |
| ผกา | ผกามาศ | มาลา |
| มาลี |
คำไวพจน์ ตาย ได้แก่
| ดับจิต | บรรลัย | ปรลัย |
| มรณะ | วายชนม์ | วายชีพ |
คำไวพจน์ ต้นไม้ ได้แก่
| ตรุ | พฤกษ์ | รุกข์ |
| เฌอ |
คำไวพจน์ ถ้อยคำ ได้แก่
| กถา | กถาพันธ์ | กถามรรค |
| กถามรรคเทศนา | กถามุข | คำกล่าว |
| คำอธิบาย | ธรรมกถา | ปาฐกถา |
| สัมโมทนียกถา |
คำไวพจน์ ทรัพยากรแร่ธาตุ ได้แก่
| กำมะถัน | ก๊าซธรรมชาติ | ดินขาว |
| ดีบุก | ตะกั่ว | ถ่านหิน |
| ทราย | ทองคำ | ทองแดง |
| น้ำมันดิบ |
คำไวพจน์ ทหาร ได้แก่
| ทหาร |
คำไวพจน์ ทองคำ ได้แก่
| กนก | กัมพู | กาญจนา |
| กาณจน์ | ชมพูนุท | มาศ |
| สุพรรณ | สุวรรณ | เหม |
คำไวพจน์ นก ได้แก่
| ทวิช | ทวิชาชาติ | ทิชากร |
| บุหรง | ปักษา | ปักษิณ |
| ปักษี | วิหค | สกุณ |
| สกุณา |
คำไวพจน์ นรก ได้แก่
| ทุคติ นารก | นรก | นิรย |
คำไวพจน์ นักปราชญ์ ได้แก่
| ธีระ | ธีร์ | บัณฑิต |
| ปราชญ์ | เธียร | เมธ |
| เมธา | เมธี |
คำไวพจน์ นางอันเป็นที่รัก ได้แก่
| ขวัญตา | ขวัญอ่อน | ทรามสงวน |
| ทรามสวาท | สมร | เยาวมาลย์ |
| แก้วกับตน | แก้วกับอก |
คำไวพจน์ นางอุมา ได้แก่
| กาตยายนี | จัณฑี | นางกาลี |
| ภวาณี | รุทธานี | เคารี |
| ไหมวดี |
คำไวพจน์ น้ำ ได้แก่
| คงคา | ชลธาร | ชลธี |
| ชลาลัย | ชลาศัย | ชโลทร |
| ทึก | ธาร | ธารา |
| นที |
คำไวพจน์ ปลา ได้แก่
| ชลจร | ปุถุโลม | มัจฉา |
| มัจฉาชาติ | มัสยา | มิต |
| มีน | มีนา | วารีชาติ |
| อัมพุชา |
คำไวพจน์ ป่า ได้แก่
| ชัฏ | ดง | พง |
| พงพนา | พงพี | พงไพร |
| พนัส | พนา | พนาดร |
| พนาลี |
คำไวพจน์ ผู้ชาย ได้แก่
| ผู้ชาย |
คำไวพจน์ ผู้หญิง ได้แก่
| กัญญา | กันยา | กัลยาณี |
| กานดา | ดรุณี | ดวงสมร |
| นงคราญ | นงพะงา | นงราม |
| นงลักษณ์ |
คำไวพจน์ พระจันทร์ ได้แก่
| กัษษากร | นิศากร | นิศาบดี |
| บุหลัน | รัชนีกร | ศศิ |
| ศศิธร | ศิวเศขร | เดือน |
| แข |
คำไวพจน์ พระพรหม ได้แก่
| กมลาสน์ | กัมลาศ | จัตุพักตร์ |
| ธาดา | นิรทรุหิณ | ปรชาบดี |
| พระทรงหงส์ | วิธาดา | สรษดา |
| สรษดา |
คำไวพจน์ พระพุทธเจ้า ได้แก่
| ชินศรี | พระชินวร | พระชินสีห์ |
| พระตถาคต | พระทศญาณ | พระทศพลญาณ |
| พระธรรมราช | พระผู้มีพระภาคเจ้า | พระศากยมุนี |
| พระสมณโคดม |
คำไวพจน์ พระวิษณุ ได้แก่
| กฤษณะ | จักรปาณี | ธราธร |
| ธราธาร | พระกฤษณ์ | พระจักรี |
| พระนารายณ์ | มาธพ | ศางดี |
| สวภู |
คำไวพจน์ พระอาทิตย์ ได้แก่
| ตะวัน | ทยุมณี | ทินกร |
| ทิพากร | ทิวากร | ประภากร |
| พรมัน | ภาณุ | ภาณุมาศ |
| ภาสกร |
คำไวพจน์ พระอินทร์ ได้แก่
| ตรีเนตร | ท้าวพันตา | พันเนตร |
| มรุตวาน | มัฆวาน | วชิรปาณี |
| วชิราวุธ | วัชรินทร์ | สหัสนัยน์ |
| สหัสโยนี |
คำไวพจน์ พระอิศวร ได้แก่
| จันทรเศขร | ตรีโลกนาถ | ทรงอินทรชฎา |
| บิดามห | ปศุบดี | ภูเตศ |
| ภูเตศวร | มหาเทพ | มเหศวร |
| ศังกร |
คำไวพจน์ พระเจ้าแผ่นดิน ได้แก่
| กษัตร | กษัตริย์ | กษัตรีศูร |
| ขัตติยวงศ์ | จอมราช | ท่านไท้ธรณี |
| ท้าวธรณิศ | ธรณิศ | ธรณิศร |
| ธรณิศวร์ |
คำไวพจน์ ฟ้า ได้แก่
| คคนางค์ | คคนานต์ | ทิฆัมพร |
| นภ | นภดล | นภา |
| นภาลัย | หาว | อัมพร |
| อากาศ |
คำไวพจน์ ภูเขา ได้แก่
| คีรี | นคะ | นคินทร |
| นคินทร์ | บรรพต | พนม |
| ภู | ภูผา | ศิขริน |
| ศิงขร |
คำไวพจน์ มลทิน ได้แก่
| คาว | ด่างพร้อย | มละ |
| มัวหมอง | มุทิน | ราคี |
| สกปรก | สนิม | อุปราคา |
| เกลือกกลั้ว |
คำไวพจน์ ม้า ได้แก่
| ดุรงค์ | พาชี | มโนมัย |
| สินธพ | อัศว | อัศวะ |
| อัสดร | อาชา | อาชาไนย |
| แสะ |
คำไวพจน์ ยักษ์ ได้แก่
| กุมภัณฑ์ | ยักษา | ยักษิณี |
| ยักษี | รากษส | ราพณาสูร |
| ราพณ์ | รามสูร | อสุรา |
| อสูร |
คำไวพจน์ ราชสีห์ ได้แก่
| นฤเคนทร์ | สีหราช | สีห์ |
| ไกรสร | ไกรสีห์ |
คำไวพจน์ ลม ได้แก่
| พระพาย | มารุต | วาโย |
คำไวพจน์ ลิง ได้แก่
| กบินทร์ | กบิล | กระบี่ |
| พานร | พานรินทร์ | วอก |
| วานร | วานรินทร์ |
คำไวพจน์ ลูกชาย ได้แก่
| กูน | ตนุช | บุตร |
| ปรัตยา | เอารส | โอรส |
คำไวพจน์ ลูกหญิง ได้แก่
| ทุหิตา | ธิดา | ธิตา |
| บุตรี | สุดา |
คำไวพจน์ วัว ได้แก่
| กระบือ | กาสร | ควาย |
| คาวี | ฉลู | พฤษภ |
| มหิงสา | มหิงส์ | อสุภ |
คำไวพจน์ ศัตรู ได้แก่
| ดัสกร | ปรปักษ์ | ปัจจามิตร |
| ริปู | อริ | เวรี |
| ไพรี |
คำไวพจน์ สงคราม ได้แก่
| สงคราม | สู้รบ |
คำไวพจน์ สวยงาม ได้แก่
| ดูดี | ติดตา | น่าสนใจ |
| สวย | หล่อ | เคลิบเคลิ้ม |
คำไวพจน์ สวรรค์ ได้แก่
| ศิวโลก | สรวง | สุขาวดี |
| สุคติ | สุราลัย | สุริยโลก |
| เทวาลัย | เทวาวาส | เทวโลก |
| ไตรทศาลัย |
คำไวพจน์ หมอดู ได้แก่
| ดูดวง | พยากรณ์ | พรหมชาติ |
| โหร | โหรา |
คำไวพจน์ หมู ได้แก่
| สุกร |
คำไวพจน์ อกตัญญู ได้แก่
| ทรพี | นิรคุณ | อกตัญญู |
| อกตเวที | เนรคุณ | ไม่รู้คุณ |
| ไม่รู้คุณคน | ไม่รู้จักบุญคุณ | ไม่รู้อุปการคุณ |
| ไม่สำนึกบญคุณ |
คำไวพจน์ เครื่องนุ่งห่ม ได้แก่
| ภูษา | วัตถา | วัตถาภรณ์ |
| วัตถาลังการ | วัตถ์ | อาภรณ์ |
คำไวพจน์ เงิน ได้แก่
| ปรัก | รัชฎา | รัชตะ |
| หิรัญ |
คำไวพจน์ เต่า ได้แก่
| นักกะ |
คำไวพจน์ เทวดา ได้แก่
| นางฟ้า | นิรชรา | ปรวาณ |
| สุร | สุรารักษ์ | อมร |
| เทพ | เทว | เทวัญ |
| เทวา |
คำไวพจน์ เทวดาผู้หญิง ได้แก่
| เทวี |
คำไวพจน์ เทวดาหญิง ได้แก่
| กินรี | นางฟ้า | นางสวรรค์ |
คำไวพจน์ เมือง ได้แก่
| กรุง | ธานิน | ธานินทร์ |
| ธานี | นคร | นคร |
| นครา | นครินทร์ | นคเรศ |
| บุรินทร์ |
คำไวพจน์ เมืองหลวง ได้แก่
| ราชธานี | หัวเมือง | เมืองศูนย์กลาง |
| เมืองเป็นที่ตั้งรัฐบาล |
คำไวพจน์ เรือ ได้แก่
| นาวา |
คำไวพจน์ เสือ ได้แก่
| ขาล | พยัคฆา | พยัคฆ์ |
| พาฬ | ศารทูล |
คำไวพจน์ แผ่นดิน ได้แก่
| กษมา | ด้าว | ธรณิน |
| ธรณี | ธรา | ธราดล |
| ธริษตรี | ธาษตรี | ธเรษตรี |
| ปฐพี |
คำไวพจน์ แม่น้ำ ได้แก่
| สายชล |
คำไวพจน์ ใจ ได้แก่
| กมล | ดวงหทัย | ดวงแด |
| ดวงใจ | มน | มโน |
| ฤดี | ฤทัย | หฤทัย |
คำไวพจน์ ใหญ่ กว้าง ได้แก่
| พิบูลย์ | มหันต์ | มหา |
| มหึมา | มโหฬาร | ไพศาล |
คำไวพจน์ ไป ได้แก่
| จร | ยาตรา | สัญจร |
| เต้า |
คำไวพจน์ ไฟ ได้แก่
| กูณฑ์ | ปราพก | อัคคี |
| อัคนี | เดช | เพลิง |
คำไวพจน์ ไหว้ ได้แก่
| กราบ | คารวะ | คำนับ |
| ถวายบังคม | นอบนัอม | บูชา |
| ประณต | ประณม | ไหว้ |
!!! ยังมีคำไวพจน์ ของ คำอื่นๆ อีกมากมาย ที่เราได้รวบรวมไว้เป็นหมวดหมู่ให้แล้ว ไปดูต่อได้ที่ รวมหมวดหมู่คำไวพจน์