ภาษาอีสาน

ภาษาอีสาน หมวด ข (หน้าที่ 3)

  1. โข่ โล่ เข่ เล่
    หมายถึง เป็นชิ้นใครชิ้นมัน (ขนาดใหญ่)
  2. โข้เล่
    หมายถึง คนให้เข้ากัน หรือ กวนให้เข้ากัน
  3. ไข
    หมายถึง -มันข้นในร่างกายคนและสัตว์เรียก ไขมัน. -ชื่อขมิ้นชนิดหนึ่ง เรียก เข้าหมิ้นไข. -(ก.)บอก กล่าว การบอกกล่าวให้รู้ เรียก ไขข่าว อย่างว่า แสนสัตว์น้อมโดยคดีไขข่าว พระก็ทรงพากย์ถ้อยเสียงเอิ้นแอ่วหา (สังข์). -(ก.)เปิด การเปิดประตูเรียก ไขปักตู ไขทวาร ก็เรียก อย่างว่า นางก็คึดฮ่ำฮู้คำปากเค็มแข็ง นางจิ่งไขทวารเผยส่องแลเล็งหน้า เห็นกษัตริย์เจ้านงเยาว์ยังอ่อน ดูเพศหน้าเหมือนเชื้อลูกหลาน (สังข์).
  4. ไขข้อ
    หมายถึง น้ำมันที่อยู่ตามข้อต่อ เช่น ข้อมือ ข้อเท้า สำหรับเป็นน้ำมันหล่อลื่นให้ร่างกายเคลื่อนไหวไปมา พับเข้าเหยียดออกได้ตามปกติ ไม่เกิดความขัดข้องเรียก น้ำมันไขข้อ.
  5. ไขคำ
    หมายถึง บอกความต้องการ, แจ้งความประสงค์
  6. ไขว่
    หมายถึง กำหนดไม่ได้ นับจำนวนไม่ถูก , ไม้ล้มระเนระนาด หรือแปลว่าไขว่ห้าง
  7. ไข่
    หมายถึง อ้วน , อวบ ฟองสัตว์ เรียก ไข่ เช่น ไข่ไก่ ไข่เป็ด ไข่นก ไข่ห่าน ไข่เสีย เรียก ไข่ฮ่วน ไข่ที่ฟักไม่เป็นตัวเพราะไม่มีเชื้อ เรียก ไข่เข้า ไข่ด้าน ก็ว่า ไข่ตายโคม เรียก ไข่ฮ้างฮัง.
  8. ไข่ขาง
    หมายถึง ไข่แมลงวัน เรียก ไข่ขาง ไก่ขาง ก็ว่า
  9. ไข่ป้อ
    หมายถึง ชื่อเห็ดชนิดหนึ่งคล้ายเห็ดผอแต่ใหญ่กว่า ใช้กินได้ เรียก เห็ดไข่ป้อ ไข่เปาะ อีเปาะ ก็ว่า.
  10. ไข่ผำ
    หมายถึง ไข่น้ำ เมล็ดของแหน เป็นพืชในตระกูลแหน เรียก หมากไข่ผำ นักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมันตรวจสอบพบว่ามีโปรตีนมาก ชาวอีสานนำไปปรุงอาหารต้มแกงกิน มีรสอร่อยมาก เดี๋ยวนี้เหลืออยู่จำนวนน้อยแล้ว. ชื่อหญ้าชนิดหนึ่ง มีเม็ดเล็กๆ คล้ายตัวเหา เรียก หญ้าไข่เหา.
  11. ไข่หลัง
    หมายถึง อวัยวะที่เป็นก้อนกลม ติดกับกระดูกสันหลังของไก่และนก เรียก หมากไข่หลัง.
  12. ไข่หำ
    หมายถึง ลูกอัณฑะ ลูกอัณฑะของผู้ชายเรียก หมากไข่หำ.
  13. ไข่อึ่งหลึ่ง
    หมายถึง ลักษณะของอาการบวมเป่ง
  14. ไข่เน่า
    หมายถึง ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง ใบใหญ่ดอกสีเหลือง นำมาเคี่ยวเป็นยางเหนียว เรียก ต้นไข่เน่า ต้นยางมอก ก็ว่า.
  15. ไข่เหา
    หมายถึง เหาเป็นโรคชนิดหนึ่ง เกิดอยู่ตามศรีษะของคนบ้าง สัตว์บ้าง กินเลือดคนและสัตว์เป็นอาหาร เหานี้มีไข่ จึงเรียก หมากไข่เหา.
  16. ไข่แข้
    หมายถึง ชื่อพรรณไม้เถาชนิดหนึ่ง เรียก เครือไข่แข้ ชื่อขนมชนิดหนึ่งมีรูปร่างคล้ายไข่เหี้ย เรียก ขนมไข่แข้.
  17. ไข่โล้
    หมายถึง มดลูกของผู้หญิง ผู้หญิงบางคนเมื่ออายุมากมดลูกขนาดเท่าไข่เป็ดยื่นออกมา ไข่ที่ยื่นออกมานี้เรียก หมากไข่โล้.
  18. ไข้
    หมายถึง ความเจ็บป่วยเรียก ไข้ ไข้เรื้อรัง เรียก ไข้ชำเฮื้อ ไข้วันเว้นวัน เรียก ไข้บา ไข้บ๋า ก็ว่า ไข่ม้ามหย่อน เรียก ไข้ป้าง ไข้ไทฟอยด์เรียก ไข้หมากไม้ใหญ่ ไข้ดีซ่านเรียก ไข้ออกเหลือง.
  19. ไข้จับสั่น
    หมายถึง ไข้มาลาเรีย

 ความคิดเห็นในหัวข้อ "ภาษาอีสาน หมวด ข (หน้าที่ 3)"