ค้นเจอ 100 รายการ

ฮีไฮ

หมายถึงเรไร ชื่อแมลงชนิดหนึ่งจำพวกจักจั่น แต่เล็กกว่า สีเขียว ปีกใส เรียก ฮีไฮ แมงอี ก็ว่า อย่างว่า ก็บ่ฮีไฮฮ้องเฮเสียงสงัดอยู่ ฝูงนี้เจ้าขม่อมป้องปุนเลี้ยงลอบระวัง (สังข์) ฟังเสียงเฮไฮฮ้องแมงอีจักจั่น เสียงสนั่นก้องระงมบ้านย่ายาย ฝูงหมู่สักกุณาผ้ายบินบนเบ็ดใส่ กินหมากไม้แลงเช้าชื่นชม (ย่า) พ่างพ่างน้ำหน้าซ่านซามไหล ลำลำบายผืนแครงแทบเทียมตางเจ้า ฮีไฮฮ้องเฮเสียงสูรสว่าง อกแฮ่งหม้อมเหมือนใบ้คอบวอน (ฮุ่ง).

เฮไฮ

หมายถึงเรไร อย่างว่า ผ่อเห็นสะพั่งไม้เบื้องดอกดาวประกาย พุ้นเยอ ฟังยินเฮไฮฮันเฮ่งเสียงเฮฮ้อง คับคาค้ายสามมะเห็งอ้ายหาด ล้านเถื่อนถ้องเขียวเช้าค่ำวัน (ฮุ่ง).

ฮ่ำไฮ

หมายถึงร่ำไร อย่างว่า คึดแม่ป้าปุนไห้ฮ่ำไฮ (สังข์) ชะบูหน้าท้าวฮ่ำไฮความเลยลวด เชิญสายสมรม่วนเมืองกินแล้ว ในถันถ้องฮามฮอยฮ้อยส่ำ ทุกที่แผ้วผิวพร้อมพ่องถอย (ฮุ่ง).

ขี้ถี่ (นก)

หมายถึงนกทึดทือ นกทึดทือเรียก นกขี้ถี่ นกชนิดนี้ร้องเสียงดังทึดทือทึดทึ้ง ก็ว่า อย่างว่า ใผชิหลิงเห็นใส้ตับไตนกขี้ถี่ มันหากฮ้องทึดทึ้งใจเลี้ยวใส่กระป ู(ผญา)

ไคว่ขีน

หมายถึงระเนระนาด ไม้ล้มทับกันระเนระนาด เรียก ไม้ล้มไขว่ขีน อย่างว่า จิกฮังล้มโคมกันขีนไคว่ กล้วยอ้อยล้มโคมฮั้วไฮ่สวน สาวฮามฮ้างโคมกันกับบ่าว ผู้สาวส่ำน้อยล้มโคมท้าวบ่าวเชียง (บ.).

ฮ่มเมือง

หมายถึงเจ้าเมืองที่ปกปักรักษาให้บ้านเมืองอยู่เย็นเป็นสุข เรียก ฮ่มเมือง อย่างว่า ฟังยินฮื่นฮื่นฟ้าปีใหม่ฮวายเสียง พุ้นเยอ ออระทึมบดฮ่มเมืองแสนท้าง ทุกเชียงย้องนางจอมเป็นยอด เฮืองเฮื่อช้างงาซ้องอยู่โฮง (ฮุ่ง).

โลด

หมายถึงเลย ทีเดียว ไปเลย เรียก ไปโลด กินเลย เรียก กินโลด ทำเลย เรียก เฮ็ดโลด อย่างว่า เลื่อนเลื่อนฟ้าไหลหลีกดารา พุ้นเยอ ทังหลายเลยพร่ำแลงนอนพร้อม แม้งหนึ่งสูรย์เคี่ยนขึ้นบัวระพาใสส่อง คอนขี่ม้าไปพร้อมโลดคราว (ฮุ่ง).

ไก้

หมายถึงกระจง ชื่อสัตว์ป่าชนิดหนึ่ง ที่เขามีหงอน เรียก ไก้ เขาของไก้รูปร่างคล้ายมะพริกสุก เขานี้ป้องกันภัยอันตรายได้ ไก้ตัวใดถ้าเขายังมีอยู่จะแคล้วคลาดจากศัตรูทั้งมวล อย่างว่า มอมเยืองไก้หนูซิงกระแตต่าย กะเล็นฮอกจ้อนเหนอ้มห่านหอน (สังข์).

ไท่

หมายถึงไถ้ ไท่โบราณมี 2 ชนิด คือ ไท่เงินและไท่เข้าสาร ไท่เงินเย็บด้วยผ้าไม่กว้างแต่ยาว สำหรับใส่เงินเหรียญ เงินฮาง เงินลาด เงินหมากค้อ เวลาไปค้าขายจะใส่ถุงคาดเอว ส่วนไท่ข้าวสารสำหรับใส่เข้าสารเวลาไปค้าขายทางไกล ใช้หาบหรือคอนไป.

ให้ค่อยทำ

หมายถึงทำโดยไม่อ้างกาลเวลาไม่ว่าหนักว่าเบา ไม่ว่ายากว่าง่าย ทำโดยไม่ละทิ้ง เรียก ให้ค่อยทำ อย่างว่า ให้ค่อยตักค่อยต้อนชิเห็นต่อนแกงปลา ให้ค่อยหวิดค่อยสาอย่าเซาวางไว้ คันหากเป็นตาหย้ำให้ทำกินฟ้าวฟั่ง อย่าได้นั่งเค้าเม้ามัวเว้าบ่ดี (กลอน).

แหลว

หมายถึงเหลว สิ่งที่มีลักษณะไม่ข้นเรียก แหลว เช่นน้ำและน้ำมัน เป็นต้น อย่างว่า คื่นคื่นช้างย้องย่างเงยงา มันแหลวไหลอาบคีงคือน้ำ พลกือก้ามเต็มไพรฮ้องโห่ เขาก็จาจีกใส้กินแกล้มนี่นัน (สังข์).

แป้งแหง้ง

หมายถึงการนอนหวายหน้า เรียก นอนแป้งแหง้ง อย่างว่า เสียงครกมองตำเข้าเดิกมามันม่วน ตำช้าช้าเสียงบอกยามซุก เดิกจั่งซุกเดิกจั่งซุก ตำเสียงสั้นสักกะลันน้ำน่ำ หกตำลึงหกตำลึงแตะแต้งแหล้งหงายลงแป้งแหง้ง (เจียง).

 ภาษาอีสาน จัดกลุ่มตามตัวอักษร ก-ฮ