ผลการค้นหา

ขี้เล้

หมายถึงน้ำมันที่ตกตะกอนขุ่นข้น เกิดจากน้ำมันยางหรือน้ำมันอย่างอื่น เรียก น้ำมันขี้เล้.

ขี้สีก

หมายถึงน้ำครำ แอ่งน้ำใต้ถุนเรือนตรงที่ตั้งโอ่งน้ำกินน้ำใช้ แอ่งน้ำนี้แหละเรียก น้ำขี้สีก น้ำขี้สีกนี้หมอยาโบราณถือว่าเป็นน้ำยาศักดิ์สิทธิ์ ถ้าคนป่วยเป็นไข้ออกหมึก ออกซาง ไข้หมากไม้ใหญ่ หมอจะไปเอาน้ำนี้มาฝนใส่ยา แก้ไข้ดีนักแล.

อกุศลกรรมบถ

หมายถึงทางแห่งความชั่ว ทางบาป มี ๑๐ อย่าง คือ เกิดแต่กาย เรียก กายทุจริต ๓ ได้แก่ฆ่าสัตว์ ลักทรัพย์ ประพฤติผิดในกาม เกิดแต่วาจา เรียก วจีทุจริต ๔ ได้แก่พูดเท็จ พูดส่อเสียด พูดคำหยาบ พูดเพ้อเจ้อ เกิดแต่ใจ เรียก มโนทุจริต ๓ ได้แก่โลภอยากได้ของคนอื่น ปองร้ายเขา เห็นผิดจากคลองธรรม เรียก อกุศลกรรมบถ (ป. ส.).

ตอด

หมายถึงต่อย (ใช้กับแมลงสัตว์กัดต่อย)

คันจ้อง

หมายถึงร่ม สิ่งที่ใช้ป้องกันแดดหรือฝน

กรรมาธิการ

หมายถึงกรรมการที่มีอำนาจหน้าที่สูงกว่ากรรมการ โดยที่จะทำการสอบสวนข้อความใดๆ เกี่ยวแก่กิจการที่ตนมีอำนาจหน้าที่ก็ได้ เช่น กรรมาธิการแห่งสภาผู้แทนราษฎร.

จ้อง

หมายถึงร่ม สิ่งที่ใช้ป้องกันแดดหรือฝน

ไถ

หมายถึงเครื่องมือทำนาชนิดหนึ่ง เรียก ไถ การไถมีไถฮุดและไถด้น อย่างว่า เดือนหกให้หว่านกล้า เดือนห้าให้แต่งไถ (ภาษิต).

ฮ้อง

หมายถึงร้อง เปล่งเสียงดัง เรียก ฮ้อง อย่างว่า ฟังยินโกนโดกฮ้องฮิ่มไฮ่กินไฮ พุ้นเยอ บาศรีเสด็จออกโฮงคนเฝ้า เจืองก็จงใจแก้วโฉมงามง้อมม่วน ผู้ที่เหง้ากระหายฮ้อนคู่ไฟ (ฮุ่ง).

วันแฮม

หมายถึงวันพระจันทร์เริ่มอับแสงไปโดยลำดับ นับตั้งแต่แรม ๑ ค่ำไปจนถึงแรม ๑๕ ค่ำ เรียก วันแฮม การจะทำพิธีมงคลใดๆ เช่น ปลูกเฮือนขึ้นบ้านใหม่ ทำบุญบวชทำบุญบ้านหรืองานฉลอง โบราณมักเลือกเอาวันข้างขึ้น เพราะวันข้างขึ้นถือว่าเป็นวันเจริญรุ่งเรือง.

กบิล

หมายถึง1.)ลิง (ส. กปิล). 2.)ระเบียบ,แบบ,ทาง เช่น กบิลความ กบิลเมือง อย่างว่า ฮุ่งค่ำอื้ออามาตย์ ชุมสนาม โดยเดิมกบิลชั่วลางประถมเถ้าเชียงหลวงล้นระงมคนเค้าคื่น ทุกท่วยใต้ลุ่มฟ้ายำท้าวทอดทอง (สังข์).

กิ้น

หมายถึงสั้น,สั้นลง, สั้น, สั้นมาก บางครั้งก็ใช้คำว่า กุ้น