หน้าดำคล้ำเครียด
หมายถึง น. ใบหน้าหมองคล้ำเพราะต้องคร่ำเครียดหมกมุ่นอยู่กับงาน หรือต้องใช้ความคิดอย่างหนัก, หน้าดำคร่ำเครียด ก็ว่า.
หน้าดำหน้าแดง
หมายถึง ว. อาการที่ใช้วาจาโต้เถียงกันเพราะมุ่งที่จะเอาชนะอีกฝ่ายหนึ่ง เช่น แม่ค้าเถียงกันหน้าดำหน้าแดง.
หน้าด้าน
หมายถึง ว. มีสีหน้าไม่สลดทั้งที่ควรจะอายแต่ก็ไม่อาย, โดยปริยายหมายความว่า ไม่มีความรู้สึกอายในสิ่งที่ควรอาย.
หน้าตัก
หมายถึง น. คำที่ใช้เรียกขนาดความกว้างของพระพุทธรูปแบบนั่งขัดสมาธิโดยวัดจากสุดเข่าข้างหนึ่งถึงอีกข้างหนึ่ง ใช้วัดด้วยมาตราไทย เช่น พระพุทธรูปองค์นี้หน้าตัก ๑๐ นิ้วพระประธานในโบสถ์ หน้าตัก ๑ วา ๒ ศอก ๕ นิ้ว; โดยปริยายหมายถึงเงินหรือเบี้ยพนันที่วางอยู่ตรงหน้าของผู้เล่นการพนัน เช่น สู้แค่หมดหน้าตัก.
หน้าตัวเมีย
หมายถึง น. ลักษณะหน้าตาท่าทางคล้ายผู้หญิง, โดยปริยายหมายความว่า ใจเสาะ, ขี้ขลาด, ไม่กล้าสู้, (มักพูดเป็นเชิงเหยียดหยามผู้ชาย).
หน้าตั้ง
หมายถึง น. ของว่างซึ่งทำด้วยหมู กุ้ง และกะทิ สำหรับกินกับข้าวตังทอด.
หน้าตั้ง
หมายถึง ว. อาการที่แสดงหน้าตาตื่น (ใช้แก่กริยาวิ่ง), หน้าเริด ก็ว่า.
หน้าตา
หมายถึง น. เค้าหน้า เช่น เด็กคนนี้หน้าตาเหมือนแม่; เกียรติยศชื่อเสียง เช่น นักกีฬาไปแข่งขันชนะเลิศในต่างประเทศก็เป็นหน้าตาให้กับประเทศของตน.
หน้าตาขึงขัง
หมายถึง ว. สีหน้าที่แสดงว่าเอาจริงเอาจัง ดูน่ากลัว.
หน้าตาตื่น,หน้าตื่น
หมายถึง ว. มีสีหน้าตื่นเต้นตกใจเป็นต้น เช่น เขาวิ่งหนีไฟหน้าตาตื่นมา.
หน้าตาย
หมายถึง น. หน้าเฉยเหมือนไม่มีความรู้สึก เช่น เธอเป็นคนหน้าตาย.
ว. ตีสีหน้าทำเป็นไม่รู้ไม่ชี้ เช่น ตลกหน้าตาย.
หน้าตึง
หมายถึง ว. มีสีหน้าเครียดหรือขุ่นเคือง, หน้าเข้ม ก็ว่า; มีสีหน้าแดงหรือเข้มขึ้นเพราะเริ่มเมา.
หน้าตูม
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการไม่พอใจ เช่น เธอโกรธใครมาหน้าตูมเชียว.
หน้าต่าง
หมายถึง น. ช่องฝาบ้านหรือเรือนเป็นต้นที่เปิดปิดได้ สำหรับรับแสงสว่างหรือให้อากาศถ่ายเทได้ แต่มิใช่ทางสำหรับเข้าออก.
หน้าถอดสี
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงความผิดหวังหรือตกใจเป็นต้น, หน้าเผือด หรือ หน้าเผือดสี ก็ว่า.
หน้าถัง
หมายถึง น. หน้าร้านหรือโรงที่เปิดปิดด้วยกระดานเป็นแผ่น ๆ สอดเรียงเลื่อนไปตามรางที่ทำไว้.
หน้าทน
หมายถึง ว. มีสีหน้าไม่สลดทั้งที่ควรจะอายแต่ก็ไม่อาย, โดยปริยายหมายความว่า ไม่มีความรู้สึกอายในสิ่งที่ควรอาย.
หน้าทะเล้น
หมายถึง ว. อาการที่ทำหน้าหัวเราะอย่างทะลึ่งไม่เหมาะแก่บุคคลหรือโอกาส.
หน้าทับ
หมายถึง น. เสียงตีเครื่องดนตรีที่ขึงด้วยหนัง จำพวกตะโพนหรือกลองแขกซึ่งมีบัญญัติเป็นแบบแผนสำหรับตีประจำทำนองเพลงต่าง ๆ ใช้บอกสัดส่วนและประโยคของเพลงนั้น ๆ เช่น หน้าทับปรบไก่.
หน้าที่
หมายถึง น. กิจที่จะต้องทำด้วยความรับผิดชอบ.
หน้าที่นั่ง,หน้าฉาน
หมายถึง น. ที่เฉพาะพระพักตร์พระเจ้าอยู่หัวหรือพระราชินี เช่น แสดงหน้าที่นั่ง อย่าเดินตัดหน้าฉาน.
หน้าท้อง
หมายถึง น. ส่วนหน้าของท้อง ตั้งแต่ลิ้นปี่จนถึงบริเวณต้นขา เช่น ฉีดเซรุ่มป้องกันพิษสุนัขบ้าที่หน้าท้องหลังจากถูกสุนัขกัด; โดยปริยายหมายถึงท้องที่ยื่นเพราะมีไขมันมาก เช่น ผู้หญิงคนนี้สวยดี เสียแต่มีหน้าท้อง.
หน้านวล
หมายถึง ดู กระดูกอึ่ง.
หน้านวล
หมายถึง ว. มีสีหน้าผุดผ่องเป็นน้ำเป็นนวล, คนโบราณเชื่อว่า หญิงที่มีครรภ์ถ้ามีหน้านวลอยู่เสมอ แสดงว่า บุตรในครรภ์จะเป็นเพศหญิง.
หน้านวล
หมายถึง ดู หมอช้างเหยียบ.
หน้านวล
หมายถึง น. ชื่อขนมอย่างหนึ่ง ทำด้วยแป้ง ไข่ขาว น้ำตาลทราย ใส่พิมพ์รูปคล้ายเรือแล้วอบ.
หน้านิ่วคิ้วขมวด
หมายถึง ว. อาการที่ทำหน้าย่นขมวดคิ้วแสดงความโกรธหรือเจ็บปวดเป็นต้น.
หน้าบอกบุญไม่รับ
หมายถึง ว. มีสีหน้าบึ้งตึง เช่น เขาผิดหวังอะไรมา ทำหน้าบอกบุญไม่รับ.
หน้าบัน
หมายถึง น. จั่ว (ใช้แก่ปราสาท โบสถ์ วิหาร เป็นต้น).
หน้าบาง
หมายถึง ว. มีความรู้สึกไวต่อสิ่งที่น่าละอาย.
หน้าบาน
หมายถึง ว. ทำหน้าแสดงอาการดีใจ เช่น เขาหน้าบานเพราะสอบได้ที่ ๑.
หน้าบึ้ง
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการโกรธ ไม่พอใจ หรือไม่ได้อย่างใจ เป็นต้น.
หน้าบูด
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการเบื่อหน่ายหรือไม่พอใจ เช่น เขาทำหน้าบูดเพราะเจอเรื่องที่ไม่สบอารมณ์, หน้าบูดหน้าเบี้ยว หรือ หน้าเบี้ยวหน้าบูด ก็ว่า.
หน้าปลาจวด
หมายถึง น. หน้าแหลมอย่างหัวปลาจวด.
หน้าปัด
หมายถึง น. แผ่นที่มีตัวเลขหรือสัญลักษณ์แสดงเวลาหรือปริมาณเป็นต้น เช่น หน้าปัดนาฬิกา หน้าปัดวิทยุ หน้าปัดมาตรวัดนํ้า.
หน้าปูเลี่ยน ๆ
หมายถึง ว. อาการที่วางหน้าไม่สนิท กระดากอายเพราะถูกจับผิดได้เป็นต้น, หน้าเจื่อน ก็ว่า.
หน้าป๋อหลอ
หมายถึง ว. อาการที่นั่งให้เห็นหน้าโดยมิได้มีความสลักสำคัญอะไร.
หน้าผา
หมายถึง น. ด้านภูเขาที่มีแผ่นหินตั้งชัน.
หน้าผาก
หมายถึง น. ส่วนเบื้องบนของใบหน้าอยู่เหนือคิ้วขึ้นไป.
หน้าผี
หมายถึง น. หน้าตาอัปลักษณ์น่าเกลียดน่ากลัว.
หน้าพาทย์
หมายถึง น. เรียกเพลงประเภทที่ใช้บรรเลงในการแสดงกิริยาอาการเคลื่อนไหวของตัวโขนละครเป็นต้น หรือสำหรับอัญเชิญเทพเจ้า ฤๅษี หรือบูรพาจารย์ ให้มาร่วมชุมนุมในพิธีไหว้ครูหรือพิธีมงคลต่าง ๆ เช่น เชิด ใช้ในการเดินทางไกล เสมอ ใช้ในการเดินระยะใกล้ เสมอมาร สำหรับยักษ์เดิน เสมอเถร สำหรับฤๅษีเดิน สาธุการ ใช้ในการเริ่มพิธีต่าง ๆ ตระเชิญ ใช้อัญเชิญเทพเจ้าและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ว่า เพลงหน้าพาทย์.
ว. ที่เกี่ยวกับเพลงหน้าพาทย์ เช่น รำหน้าพาทย์ บอกหน้าพาทย์.
หน้าพาทย์แผลง
หมายถึง [-แผฺลง] น. ชื่อเพลงหน้าพาทย์ที่บอกแผลงไปจากชื่อเดิม ทำให้ผู้บรรเลงปี่พาทย์ต้องใช้ความคิดว่าจะบรรเลงเพลงใด เช่น เพลงนางพญาดำเนิน หมายถึง เพลงช้า เพลงแม่ลูกอ่อนไปตลาด หมายถึง เพลงเร็ว เพลงไม่ได้ไม่เสีย หมายถึง เพลงเสมอ.
หน้ามอด
หมายถึง น. หน้าซึ่งมีรอยแผลเป็นปรุ ๆ มักเกิดจากฝีดาษ, หน้าข้าวตัง ก็ว่า.
หน้ามืด
หมายถึง ว. อาการที่เป็นลมหมดสติ; โดยปริยายหมายถึงมัวเมาจนขาดสติ ทำสิ่งที่ไม่ควรทำ.
หน้ามุข
หมายถึง น. ส่วนของอาคารที่ยื่นเด่นออกมาทางหน้า.
หน้าม่อย
หมายถึง ว. มีสีหน้าสลดแสดงว่าเสียใจ เช่น เธอทำหน้าม่อยเพราะรีดเสื้อตัวสวยไหม้.
หน้าม้า
หมายถึง น. ผู้ที่ทำเล่ห์เหลี่ยมเป็นเหมือนคนซื้อหรือคนเล่นการพนันเป็นต้น เพื่อเป็นสื่อจูงใจให้คนหลงซื้อหรือหลงเล่นการพนันด้วย, โดยปริยายใช้เรียกคนที่หากินในลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น.
หน้าม้าน
หมายถึง ว. มีสีหน้าเผือดด้วยความละอายจนไม่กล้าสบตาคน.
หน้ายิ้ม ๆ
หมายถึง ว. อาการยิ้มน้อย ๆ อย่างมีเลศนัย.
หน้ายุ่ง
หมายถึง ว. มีสีหน้าว่ามีความยุ่งยากลำบากใจเพราะมีงานมากเสียจนไม่รู้จะทำอะไรก่อนอะไรหลังเป็นต้น.
หน้าระรื่น
หมายถึง น. หน้ายิ้มอยู่เสมอ.
หน้ารับแขก
หมายถึง น. หน้าตายิ้มแย้มแจ่มใสเป็นประจำ.
หน้าร่าหุ์,หน้าราหู
หมายถึง น. ชื่อลายไทยแบบหนึ่งอยู่ในรูปทรงสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนทำเป็นหน้าอสูรที่ชื่อราหู เช่นตรงกลางพัดยศพระราชาคณะชั้นสามัญหรือที่โล่, หน้าขบ ก็เรียก.
หน้าวอก
หมายถึง น. หน้าของคนที่ผัดแป้งจนขาวเกินไป.
หน้าวัว
หมายถึง น. กระเบื้องปูพื้นรูปสี่เหลี่ยม ทำด้วยดินเผา เรียกว่า กระเบื้องหน้าวัว; กระเบื้องสำหรับมุงหลังคารูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนทำด้วยปูนซีเมนต์ ทราย และน้ำ เรียกว่า กระเบื้องหน้าวัว กระเบื้องว่าว หรือ กระเบื้องขนมเปียกปูน.
หน้าวัว
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกหลายชนิดในสกุล Anthurium วงศ์ Araceae ดอกและใบประดับมีสีต่าง ๆ.
หน้าสลด
หมายถึง น. หน้าแสดงความเศร้าเสียใจ.
หน้าสว่าง
หมายถึง น. หน้าอิ่มเอิบผ่องใสชวนดู, หน้าเปิด ก็ว่า.
หน้าสิ่วหน้าขวาน
หมายถึง (สำ) ว. อยู่ในระยะอันตรายเพราะอีกฝ่ายหนึ่งกำลังโกรธหรือมีเหตุการณ์วิกฤตเป็นต้น.
หน้าหงาย
หมายถึง ว. อาการที่หน้าเงยแหงนขึ้น เช่น เขาถูกชกหน้าหงาย; โดยปริยายหมายถึงอาการที่ถูกว่าย้อนกลับมาจนเสียหน้า เช่น ตั้งใจจะไปขอยืมเงินเขา เขาบอกว่าหนี้เก่าก็ไม่ได้ชำระยังจะมาขอยืมอีก เลยต้องหน้าหงายกลับมา; ที่ผิดไปจากที่คาดหวังไว้มาก เช่น เขาคุยว่าสอบเข้ามหาวิทยาลัยได้แน่ ๆ แต่พอประกาศผลแล้วไม่ได้ ก็หน้าหงายกลับมา.
หน้าหงิก
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการโกรธ ไม่พอใจ หรือไม่ได้อย่างใจ เป็นต้น.
หน้าหงิกหน้างอ
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการโกรธ ไม่พอใจ หรือไม่ได้อย่างใจ เป็นต้น.
หน้าหนา
หมายถึง ว. มีสีหน้าไม่สลดทั้งที่ควรจะอายแต่ก็ไม่อาย, โดยปริยายหมายความว่า ไม่มีความรู้สึกอายในสิ่งที่ควรอาย.
หน้าหัก
หมายถึง น. หน้าซึ่งมีสันจมูกคล้ายหักเข้าไป.
หน้าอก
หมายถึง น. ส่วนภายนอกของอก, นมของผู้หญิง, อก ก็ว่า.
หน้าอัด
หมายถึง น. หน้าตรง, หน้าเต็ม, หน้าตรงแบน, (ใช้แก่รูปวาด รูปถ่าย หรือเหรียญ).
หน้าอินทร์หน้าพรหม
หมายถึง น. ผู้มีอำนาจ, ผู้ยิ่งใหญ่, เช่น เขาไม่กลัวหน้าอินทร์หน้าพรหมใด ๆ ทั้งนั้น.
หน้าอ่อน
หมายถึง ว. ที่มองดูอายุน้อยกว่าอายุจริง เช่น ผู้หญิงคนนี้อายุมากแล้วแต่ยังดูหน้าอ่อน, เรียกหมากที่หน้ายังไม่เต็มว่า หมากหน้าอ่อน.
หน้าเก่า
หมายถึง ว. ที่เคยเห็นหรือรู้จักกันมาเป็นเวลานานจนคุ้นตา เช่น ดาราหน้าเก่า ลูกค้าหน้าเก่า, หน้าเดิม ก็ว่า.
หน้าเก้อ
หมายถึง ว. มีสีหน้าเจื่อนเพราะรู้สึกผิดคาดหรือทำอะไรผิดพลาดไป เช่น เด็กตีหน้าเก้อเมื่อถูกจับได้ว่าทำความผิด.
หน้าเขียง
หมายถึง น. แม่ครัวประจำเขียง.
หน้าเขียว
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการโกรธจัด เช่น เขาโกรธจนหน้าเขียว; หน้าซึ่งแสดงอาการเจ็บปวดมากเพราะถูกบีบเป็นต้น, โดยปริยายหมายความว่า ถูกบีบหรือบังคับหนัก.
หน้าเข้ม
หมายถึง ว. มีสีหน้าเครียดหรือขุ่นเคือง, หน้าตึง ก็ว่า.
หน้าเข้มคม
หมายถึง น. ใบหน้าหล่อมีเสน่ห์ คิ้วดกดำ ตาคม (ใช้แก่ผู้ชายผิวคล้ำหรือดำแดง).
หน้าเง้า
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการโกรธ ไม่พอใจ หรือไม่ได้อย่างใจ เป็นต้น.
หน้าเง้าหน้างอ
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการโกรธ ไม่พอใจ หรือไม่ได้อย่างใจ เป็นต้น.
หน้าเจี๋ยมเจี้ยม
หมายถึง ว. วางหน้าไม่สนิท มีอาการเก้อเขิน.
หน้าเจื่อน
หมายถึง ว. วางหน้าไม่สนิทเพราะกระดากอายเนื่องจากถูกจับผิดได้เป็นต้น.
หน้าเฉย
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงความไม่รู้สึกยินดียินร้าย หรือไม่สนใจใยดีต่อสิ่งหรือเหตุการณ์ใด ๆ.
หน้าเฉยตาเฉย,หน้าตาเฉย
หมายถึง ว. อาการที่วางหน้าเป็นปรกติ ทำเป็นไม่รู้ไม่ชี้ทั้ง ๆ ที่ตนกระทำความผิด หรือบางครั้งกระทำความผิดโดยไม่เจตนา เช่น เขาหยิบฉวยของผู้อื่นไปอย่างหน้าเฉยตาเฉย.
หน้าเชิด
หมายถึง น. หน้าที่เงยขึ้น.
ว. อาการที่คอตั้งเงยหน้าแสดงความเย่อหยิ่งหรือภาคภูมิใจเป็นต้น เช่น เขานั่งรถยนต์คันใหญ่ทำหน้าเชิด.
หน้าเซียว
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงความอิดโรยไม่สดใสเพราะอดนอนมากเป็นต้น.
หน้าเซ่อ
หมายถึง ว. อาการที่วางหน้าไม่รู้ไม่ชี้หรือทำเป็นไม่รู้เรื่อง เช่น ตีหน้าเซ่อ.
หน้าเดิม
หมายถึง ว. ที่เคยเห็นหรือรู้จักกันมาเป็นเวลานานจนคุ้นตา เช่น งานนี้มีแต่คนหน้าเดิม, หน้าเก่า ก็ว่า.
หน้าเตา
หมายถึง น. แม่ครัวประจำเตา.
หน้าเนื้อใจเสือ
หมายถึง (สำ) ว. มีหน้าตาแสดงความเมตตา แต่ใจเหี้ยมโหด.
หน้าเบ้
หมายถึง น. หน้าที่แสดงอาการผิดหวัง ไม่เห็นด้วย ไม่พอใจ หรือ เจ็บปวดเป็นต้น.
หน้าเปิด
หมายถึง น. หน้าอิ่มเอิบผ่องใสชวนดู, หน้าสว่าง ก็ว่า.
หน้าเป็น
หมายถึง ว. อาการที่ทำหน้ายิ้มหรือหัวเราะอยู่เรื่อย ๆ, ช่างหัวเราะ.
หน้าเผือด,หน้าเผือดสี
หมายถึง น. หน้าไม่มีสีเลือด.
ว. มีสีหน้าแสดงความผิดหวังหรือตกใจเป็นต้น, หน้าถอดสี ก็ว่า.
หน้าเริด
หมายถึง ว. อาการที่แสดงหน้าตาตื่น (ใช้แก่กริยาวิ่ง) เช่น เห็นแม่มาแต่ไกลก็วิ่งหน้าเริดเข้าไปหา, หน้าตั้ง ก็ว่า.
หน้าเลือด
หมายถึง ว. ชอบแสวงหาประโยชน์โดยวิธีบังคับให้จำยอมเพราะเห็นแก่ตัว เช่น เขาเป็นเจ้าหนี้หน้าเลือด, หน้าโลหิต ก็ว่า.
หน้าเสีย
หมายถึง ว. มีสีหน้าแสดงอาการพิรุธหรือตกใจ เสียใจเป็นต้น เช่น เขาหน้าเสียเพราะถูกจับได้ว่าทำความผิด.
หน้าเสี้ยว
หมายถึง น. หน้าด้านข้าง (เห็นตา ๒ ข้างและหูข้างเดียว).
หน้าเหี่ยว
หมายถึง น. หน้าที่ไม่เต่งตึง, โดยปริยายหมายความว่า ไม่สมปรารถนา เช่น ขอสตางค์แม่ไม่ได้ก็หน้าเหี่ยวกลับมา.
หน้าแก่
หมายถึง ว. ที่มองดูอายุมากกว่าอายุจริง เช่น เด็กคนนี้หน้าแก่, เรียกหมากที่หน้าเต็มใกล้จะสุกว่า หมากหน้าแก่.
หน้าแข้ง
หมายถึง น. ส่วนหน้าของขา ใต้เข่าลงไปถึงข้อเท้า, แข้ง ก็ว่า.
หน้าแง
หมายถึง น. ส่วนของหน้าตรงหว่างคิ้ว เช่น นักมวยถูกชกหน้าแง.
หน้าแดง
หมายถึง น. หน้าเต็มไปด้วยเลือดฝาดเพราะความกระดากอายหรือโกรธเป็นต้น.
หน้าแว่น
หมายถึง น. เครื่องโรยขนมจีนเป็นแผ่นกลม ทำด้วยทองเหลืองหรือทองแดงเป็นต้นที่เจาะรูทั่วแผ่น เย็บติดไว้ตรงกลางผ้าสี่เหลี่ยมซึ่งเจาะรูให้พอเหมาะกับแผ่นทองเหลืองหรือทองแดงนั้น, แว่น ก็เรียก, เรียกขนมปังกรอบที่มีรูปเช่นนั้นว่า ขนมปังหน้าแว่น; ผิวดินที่กระเทาะเป็นแผ่นบาง ๆ.
