มะดูก
หมายถึง น. (๑) ชื่อไม้ต้นชนิด Beilschmiedia roxburghiana Nees ในวงศ์ Lauraceae ดอกสีขาวอมเขียว อับเรณูสีแดง.
(๒) ชื่อไม้ต้นชนิด Siphonodon celastrineus Griff. ในวงศ์ Celastraceae ดอกสีเหลืองมีขีดหรือจุดประสีนํ้าตาลแดง ผลสุกกินได้ รสหวาน.
มะตะบะ
หมายถึง น. ชื่ออาหารอย่างมุสลิมชนิดหนึ่ง คล้ายโรตี แต่มีไส้ทำด้วยเนื้อหรือไก่ผัดกับหอมหัวใหญ่ใส่เครื่องเทศ กินกับอาจาด.
มะตาด
หมายถึง น. ดอกไม้ไฟชนิดหนึ่ง ทำด้วยกระบอกไม้บรรจุดินปืน จุดแล้วมีสีต่าง ๆ.
มะตาด
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Dillenia indica L. ในวงศ์ Dilleniaceae ใบใหญ่ ผลกลม ๆ มียางเป็นเลือก ใช้เป็นผัก.
มะตาหะรี
หมายถึง น. ดวงอาทิตย์. (ช.).
มะตี
หมายถึง ก. ตาย. (ช.; ส. มฺฤติ).
มะตึ่ง
หมายถึง ดู ตูมกา.
มะตื๋น
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. ต้นกระท้อน. (ดู กระท้อน ๑).
มะตูม
หมายถึง น. (๑) ชื่อไม้ต้นชนิด Aegle marmelos (L.) Corrêa ในวงศ์ Rutaceae ต้นและกิ่งมีหนาม ใบเป็นใบประกอบ มีใบย่อย ๓ ใบ นิยมใช้ในการมงคล ผลกลมทุย รสหวานเจือเผ็ด ใช้ทำยาได้.
(๒) ชื่อมะม่วงพันธุ์หนึ่งของชนิด Mangifera indica L..
มะต้อง
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. ต้นกระท้อน. (ดู กระท้อน ๑).
มะนาว
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Citrus aurantifolia Swing. ในวงศ์ Rutaceae ผลเล็ก ๆ รสเปรี้ยว ใช้ปรุงอาหาร.
มะนาวเทศ
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Triphasia trifolia (Burm.f.) P. Wils. ในวงศ์ Rutaceae ต้นมีหนาม ใบเล็ก ผลคล้ายตะขบฝรั่ง แต่ผิวคล้ายส้ม เมื่อสุกเนื้อในเป็นยาง รสหวานเจือเผ็ด.
มะนาวไม่รู้โห่
หมายถึง ดู หนามแดง (๒).
มะปราง
หมายถึง [-ปฺราง] น. ชื่อไม้ต้นชนิด Bouea macrophylla Griff. ในวงศ์ Anacardiaceae ใบคล้ายใบมะม่วงแต่เล็กกว่า ปลายใบแหลม ผลสุกสีเหลืองอมแดง พันธุ์รสเปรี้ยวจัดเรียก กาวาง, พันธุ์รสเปรี้ยว ๆ หวาน ๆ เรียก มะยง, พันธุ์รสหวานแหลมเรียก มะยงชิด.
มะปริง
หมายถึง [-ปฺริง] น. ชื่อไม้ต้นชนิด Bouea oppositifolia (Roxb.) Meisn. ในวงศ์ Anacardiaceae คล้ายมะปรางแต่ผลมีรสเปรี้ยว.
มะป่อง
หมายถึง ดู พะวา.
มะป่องต้น
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Garcinia succifolia Kurz ในวงศ์ Guttiferae ผลและเนื้อคล้ายมังคุดแต่เล็กกว่า กินได้.
มะฝ่อ
หมายถึง น. (๑) ชื่อไม้ต้นชนิด Trewia nudiflora L. ในวงศ์ Euphorbiaceae ผลกลม ๆ ใบคล้ายใบโพแต่บางและมีขน.
(๒) ชื่อลำไยพันธุ์หนึ่ง.
มะพร้าว
หมายถึง [-พฺร้าว] น. ชื่อไม้ต้นชนิด Cocos nucifera L. ในวงศ์ Palmae ผลใช้ทำนํ้ามันและปรุงอาหารต่าง ๆ.
มะพร้าวตื่นดก
หมายถึง (สำ) ก. เห่อหรือตื่นเต้นในสิ่งที่ตนไม่เคยมีไม่เคยได้จนเกินพอดี, มักพูดเข้าคู่กับ ยาจกตื่นมี ว่า มะพร้าวตื่นดก ยาจกตื่นมี.
มะพร้าวทึนทึก
หมายถึง น. มะพร้าวจวนแก่.
มะพร้าวทึมทึก
หมายถึง น. มะพร้าวจวนแก่.
มะพร้าวทุย
หมายถึง น. ผลมะพร้าวที่เจริญเติบโตตามปรกติจนเปลือกแห้ง รูปรี ๆ กะลาลีบ นํ้าหนักเบา เพราะไม่มีเนื้อและนํ้า นิยมตัดครึ่งท่อนเพื่อทำกราดวงถูบ้านเป็นต้น.
มะพร้าวห้าว
หมายถึง น. ผลมะพร้าวที่แก่จัด.
มะพร้าวแก้ว
หมายถึง น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยมะพร้าวขูดเป็นเส้นหยาบ ๆ ฉาบนํ้าตาล.
มะพลับ
หมายถึง [-พฺลับ] ดู พลับ.
มะพูด
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Garcinia dulcis Kurz ในวงศ์ Guttiferae ใบใหญ่หนาเป็นมัน ผลกลมเป็นพู ๆ รสเปรี้ยวอมหวาน.
มะพูด
หมายถึง ว. ชื่อสีเขียวใบไม้แก่.
มะมี่
หมายถึง (กลอน) ก. มี่, อึงมี่, เอิกเกริก, แซ่, อึกทึก.
มะมื่น
หมายถึง ดู กระบก.
มะมุด
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Mangifera foetida Lour. ในวงศ์ Anacardiaceae มีในภาคใต้ ต้นและใบคล้ายมะม่วง ผลดิบรสเปรี้ยวจัด สุกรสหวานอมเปรี้ยว, มุด ก็เรียก.
มะม่วง
หมายถึง น. ชื่อฝีที่โคนขาหนีบ เกิดจากต่อมนํ้าเหลืองได้รับการติดเชื้อกามโรคชนิด Lymphogranuloma venereum เรียกว่า ฝีมะม่วง.
มะม่วง
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นในสกุล Mangifera วงศ์ Anacardiaceae มีหลายชนิดและหลายพันธุ์ เช่น อกร่อง พิมเสน ซึ่งเป็นชนิด M. indica L., กะล่อน หรือ ขี้ไต้ เป็นชนิด M. caloneura Kurz ใบอ่อนและผลใช้เป็นอาหาร.
มะม่วงหิมพานต์
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Anacardium occidentale L. ในวงศ์ Anacardiaceae ผลรูปคล้ายไต เปลือกแข็ง มีเมล็ดอยู่ภายใน คั่วแล้วกินได้ ยางเป็นพิษ ก้านผลอวบนํ้า ลักษณะคล้ายผลชมพู่, คนทั่ว ๆ ไปมักเข้าใจว่าก้านผลนี้คือ ผล ส่วนผลรูปคล้ายไตคือ เมล็ด.
มะม่าว
หมายถึง (กลอน) ก. เมื่อยล้า, อ่อนเพลีย.
ว. เผือด, เศร้า.
มะยง
หมายถึง น. ชื่อมะปรางพันธุ์หนึ่ง รสเปรี้ยว ๆ หวาน ๆ.
มะยงชิด
หมายถึง น. ชื่อมะปรางพันธุ์หนึ่ง รสหวานแหลม.
มะยม
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Phyllanthus acidus (L.) Skeels ในวงศ์ Euphorbiaceae ผลกลมเป็นเฟือง ๆ รสเปรี้ยว.
มะระ
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาชนิด Momordica charantia L. ในวงศ์ Cucurbitaceae ผลขรุขระ รสขม กินได้, ผักไห่ ก็เรียก.
มะริด
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Diospyros philippensis (Desr.) Gürke. ในวงศ์ Ebenaceae แก่นดำ ใช้ทำสิ่งของต่าง ๆ เช่น หีบ.
มะรืน
หมายถึง น. วันถัดจากวันพรุ่งนี้ไปวันหนึ่ง.
มะรุม
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Moringa oleifera Lam. ในวงศ์ Moringaceae ฝักยาว กินได้. (เทียบทมิฬ มุรุงไก).
มะรุมมะตุ้ม
หมายถึง ว. กลุ้มรุมทำให้เกิดรำคาญ เช่น เจ้าหนี้มามะรุมมะตุ้มทวงหนี้กัน, มารุมมาตุ้ม ก็ว่า.
มะลอกมะแลก
หมายถึง ว. ม่อลอกม่อแลก.
มะละกอ
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Carica papaya L. ในวงศ์ Caricaceae ใบหยักหยาบ ๆ ก้านยาว ผลกินได้.
มะลารอกัน
หมายถึง น. มะลิซ้อน. (ช.).
มะลำ,มาลำ
หมายถึง น. เวลาคํ่ามืด, กลางคืน. (ช.).
มะลิ
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Jasminum sambac (L.) Ait. ในวงศ์ Oleaceae ดอกสีขาว กลิ่นหอมเย็น, พันธุ์ดอกซ้อนเรียก มะลิซ้อน. (เทียบ ส. มลฺลิ).
มะลิ
หมายถึง ดู กล้วย ๒.
มะลิซ่อม
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มรอเลื้อยชนิด Jasminum multiflorum (Burm.f.) Andr. ในวงศ์ Oleaceae ในวรรณคดีเรียก มะลุลี.
มะลิน
หมายถึง (โบ) น. ต้นกระบก.
มะลิลอย
หมายถึง ดูใน กินสี่ถ้วย.
มะลิอ่อง
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. กล้วยนํ้าว้า. (ดู นํ้าว้า).
มะลิเลื้อย
หมายถึง น. ชื่อเพลงไทยทำนองหนึ่ง.
มะลิ่ม
หมายถึง น. ชื่อเพลงไทย มีหลายชนิด.
มะลืมดำ
หมายถึง ดู กระไดลิง ๒.
มะลื่น
หมายถึง ดู กระบก.
มะลุลี
หมายถึง ดู มะลิซ่อม.
มะวาร,มาวาร
หมายถึง น. กุหลาบ. (ช.).
มะสัง
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Feroniella lucida (R. Scheffer) Swing. ในวงศ์ Rutaceae กิ่งมีหนาม ใบคล้ายใบมะขวิด แต่ผลเล็กกว่า รสเปรี้ยว, อีสานเรียก กะสัง หรือ สัง.
มะหลิ่ม
หมายถึง น. ชื่อเพลงไทยทำนองหนึ่ง, บหลิ่ม ปลิม ปลิ่ม ประหลิ่ม ปะวะหลิ่ม หรือ ปะหลิ่ม ก็ว่า.
มะหวด
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดย่อมชนิด Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh. ในวงศ์ Sapindaceae ผลออกเป็นช่อ สุกสีเหมือนลูกหว้า กินได้ รสหวานปะแล่ม ๆ, ปักษ์ใต้เรียก กำชำ หรือ กำซำ.
มะหะหมัด
หมายถึง น. นามศาสดาของศาสนาอิสลาม, มุฮัมมัด ก็เรียก.
มะหัล
หมายถึง ว. แพง; หายาก. (ช.).
มะหาด
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่หลายชนิดในสกุล Artocarpus วงศ์ Moraceae เช่น ชนิด A. lakoocha Roxb. ผลกลม ผิวขรุขระคล้ายขนุน แต่เล็กกว่ามาก รสเปรี้ยว ๆ หวาน ๆ แก่นใช้ทำยาได้.
มะหิ่ง,หมากหิ่ง
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ, อีสาน) น. ลูกกระพรวน.
มะอึก
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Solanum stramonifolium Jacq. ในวงศ์ Solanaceae ต้นมีหนาม ใบและผลเป็นขน ผลกลม สุกสีเหลือง ใช้ผสมนํ้าพริกหรือแกงก็ได้.
มะฮอกกานี
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้น ๒ ชนิดในสกุล Swietenia วงศ์ Meliaceae คือ มะฮอกกานีใบใหญ่ (S. macrophylla King) และ มะฮอกกานีใบเล็ก [S. mahogani (L.) Jacq.], ทั้ง ๒ ชนิดเนื้อไม้ใช้ทำเครื่องเรือนได้ดี.
มะเกลือ
หมายถึง [-เกฺลือ] น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Diospyros mollis Griff. ในวงศ์ Ebenaceae แก่นดำ ผลดิบใช้ย้อมผ้าให้เป็นสีดำและใช้ทำยาได้.
มะเกี๋ยง
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Cleistocalyx operculatus (Roxb.) Merr. et L.M. Perry var. paniala (Roxb.) P. Chantaranothai et J. Parn. ในวงศ์ Myrtaceae ผลสุกสีม่วงดำ กินได้.
มะเขือ
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มหลายชนิดในสกุล Solanum วงศ์ Solanaceae ที่ผลกินได้ คือ ชนิด S. melongena L. ผลกลม ๆ มีหลายพันธุ์ เช่น มะเขือไข่เต่า มะเขือเจ้าพระยา มะเขือละโว้, มะเขือยาว [S. melongena L. var. serpentinum (Desf.) Bailey] ผลยาว มีหลายสี, ชนิดที่ผลกินไม่ได้ คือ มะเขือขื่น (S. aculeatissimum Jacq.) รากใช้ทำยาได้.
มะเขือทวาย,มะเขือมอญ
หมายถึง ดู กระเจี๊ยบ.
มะเขือพวง
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Solanum torvum Sw. ในวงศ์ Solanaceae ผลกินได้, อีสานเรียก หมากแข้ง.
มะเขือเทศ
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Lycopersicum esculentum Miller ในวงศ์ Solanaceae ผลกินได้.
มะเดหวี
หมายถึง [-หฺวี] น. ตำแหน่งพระมเหสีที่ ๒ ของกษัตริย์ชวาในวงศ์อสัญแดหวา, มะดีหวี ก็ว่า. (ช.; เทียบทมิฬ มาเทวี).
มะเดื่อ
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นหลายชนิดในสกุล Ficus วงศ์ Moraceae เช่น มะเดื่อปล้อง (F. hispida L.) ใบสากคาย, มะเดื่ออุทุมพร หรือ มะเดื่อชุมพร (F. racemosa L.) ใบเกลี้ยง ผลกินได้, มะเดื่อกวาง หรือ ลิ้นกระบือ (F. callosa Willd.) ใบแข็งหนา.
มะเดื่อดิน
หมายถึง น. (๑) ชื่อไม้พุ่มชนิด Ficus chartacea Wall. var. torulosa Wall. ในวงศ์ Moraceae ใบออกสลับกัน ผลออกที่โคนต้นใกล้รากลักษณะคล้ายผลมะเดื่อ.
(๒) ชื่อไม้เถาชนิด Aganosma marginata G. Don ในวงศ์ Apocynaceae ใบเป็นมัน ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ดอกสีขาว ผลเป็นฝัก.
มะเฟือง
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Averrhoa carambola L. ในวงศ์ Oxalidaceae ผลเป็นเฟือง ๆ รสเปรี้ยวบ้างหวานบ้าง.
มะเฟือง
หมายถึง น. ชื่อเต่าทะเลชนิด Dermochelys coriacea ในวงศ์ Dermochelyidae กระดองหลังเป็นสันคล้ายมะเฟือง เป็นเต่าที่ใหญ่ที่สุดในปัจจุบัน, เต่าเหลี่ยม ก็เรียก.
มะเมอ
หมายถึง ก. ละเมอ.
มะเมีย
หมายถึง น. ชื่อปีที่ ๗ ของรอบปีนักษัตร มีม้าเป็นเครื่องหมาย.
มะเมื่อย,มะเหมื่อย
หมายถึง (กลอน) ว. เรื่อย ๆ, มาเนือง ๆ, มาติด ๆ กัน, ใช้ เหมื่อย ๆ ก็ได้.
มะเรื่อง
หมายถึง น. วันถัดจากวันมะรืนไปวันหนึ่ง.
มะเร็ง
หมายถึง น. เนื้องอกชนิดร้าย เกิดขึ้นเพราะเซลล์แบ่งตัวอย่างรวดเร็ว ควบคุมไม่ได้ แล้วแทรกไปตามเนื้อเยื่อข้างเคียง และสามารถหลุดจากแหล่งเริ่มต้นไปแบ่งตัวเพิ่มจำนวนที่บริเวณอื่น ๆ ได้ รักษาไม่ค่อยหาย. (อ. cancer).
มะเร็งกรามช้าง
หมายถึง น. โรคมะเร็งชนิดหนึ่ง ขึ้นที่แถวกราม มีอาการเป็นเนื้อร้ายงอกขึ้นที่ต่อมแถวก้านคาง ทำให้ขากรรไตรพองโตใหญ่ออกมา.
มะเส็ง
หมายถึง น. ชื่อปีที่ ๖ ของรอบปีนักษัตร มีงูเล็กเป็นเครื่องหมาย.
มะเหงก
หมายถึง [-เหฺงก] น. ด้านหลังของข้อนิ้วมือที่งอเข้าด้วยกัน ใช้สำหรับเขกหรือชูให้ประกอบคำกล่าวแสดงความโกรธเป็นต้น เช่น ใช้มะเหงกเขกหัว ให้มะเหงก.
มะแข่น
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด Zanthoxylum budrunga Wall. ex Hook.f. ในวงศ์ Rutaceae มีลักษณะทั่วไปคล้ายกำจัดหรือมะข่วง [Z. rhetsa (Roxb.) DC.] ต่างกันที่ผลมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ๓-๕ มิลลิเมตร มีกลิ่นฉุนจัด เมล็ดกลม สีนํ้าตาลเข้ม ใช้ผลแห้งเป็นเครื่องเทศหรือตำผสมเป็นเครื่องแกงเพื่อชูรส, พริกหอม ลูกระมาศ หรือ หมากมาศ ก็เรียก.
มะแตก
หมายถึง ดู กระทงลาย.
มะแพน
หมายถึง ดู มะแฟน.
มะแพร้ว
หมายถึง ดู แพร้ว ๒.
มะแฟน
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด Protium serratum Engl. ในวงศ์ Burseraceae, มะแพน หรือ กะแทน ก็เรียก, ปักษ์ใต้เรียก กะตีบ.
มะแม
หมายถึง น. ชื่อปีที่ ๘ ของรอบปีนักษัตร มีแพะเป็นเครื่องหมาย.
มะแว้ง
หมายถึง น. ชื่อพรรณไม้หลายชนิดในสกุล Solanum วงศ์ Solanaceae ที่เป็นไม้พุ่มเรียก มะแว้งต้น เช่น ชนิด S. sanitwongsei Craib, ที่เป็นเถาเรียก มะแว้งเครือ (S. trilobatum L.), ทั้ง ๒ ชนิดผลเล็กเป็นพวง กินได้ และใช้ทำยาได้, อีสานเรียก หมากแข้ง.
มะโต
หมายถึง น. ตำแหน่งพระมเหสีที่ ๓ ของกษัตริย์ชวาในวงศ์อสัญแดหวา.
มะโรง
หมายถึง น. ชื่อปีที่ ๕ ของรอบปีนักษัตร มีงูใหญ่เป็นเครื่องหมาย.
มะไฟ
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Baccaurea ramiflora Lour. ในวงศ์ Euphorbiaceae ผลกลมออกเป็นพวง รสเปรี้ยว ๆ หวาน ๆ.
มะไฟเดือนห้า
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Excoecaria oppositifolia Griff. ในวงศ์ Euphorbiaceae ใช้ทำยาได้ ยางเป็นพิษ.
มัก
หมายถึง ก. ชอบ, พอใจ, เช่น เลือกที่รักมักที่ชัง.
ว. โดยมาก, ค่อนข้าง, เนือง ๆ, เช่น มักมีอันเป็นไปต่าง ๆ มักเป็นคนขี้ลืม.
มักกะลีผล
หมายถึง (โบ) น. ชื่อต้นไม้ในนิยาย ว่ามีอยู่ที่ป่าหิมพานต์ ออกผลเป็นรูปหญิงสาวงดงามห้อยย้อยเป็นระย้า ผลเมื่อครบ ๗ วันก็เน่า, นารีผล ก็เรียก.
