ประพจน์
หมายถึง น. ข้อเสนอ, ข้อความที่กล่าว. (ส.); (คณิต) ประโยคบอกเล่าหรือประโยคปฏิเสธซึ่งเป็นข้อความจริงหรือเท็จอย่างใดอย่างหนึ่งเท่านั้น จะมีความหมายกำกวมไม่ได้. (อ. proposition). (ส. ปฺรวจน).
ประพนธ์
หมายถึง น. คำร้อยกรอง เช่น โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน.
ก. ประพันธ์, ร้อยกรอง, ผูก, แต่ง, เรียบเรียง; เกี่ยวเนื่อง. (ส. ปฺรพนฺธ; ป. ปพนฺธ).
ประพรม
หมายถึง [-พฺรม] ก. ประโปรยด้วยสิ่งที่มีลักษณะเป็นน้ำ เช่น ประพรมน้ำมนต์ เอาน้ำอบประพรมอัฐิ.
ประพฤติ
หมายถึง [ปฺระพฺรึด] น. ความเป็นไปอันเกี่ยวด้วยการกระทำหรือปฏิบัติตน, การทำตาม, เหตุต้นเค้า.
ก. ทำตาม, ปฏิบัติ, เช่น ประพฤติธรรม; กระทำ, ดำเนินตน, ปฏิบัติตน, เช่น ประพฤติดี ประพฤติชั่ว. (ส. ปฺรวฺฤตฺติ; ป. ปวุตฺติ).
ประพฤทธิ์
หมายถึง [ปฺระพฺรึด] ว. เจริญ, โต, ใหญ่, รุ่งเรือง, งอกงาม. (ส. ปฺรวฺฤทฺธิ; ป. ปวุฑฺฒิ).
ประพัด
หมายถึง น. กระพัด, สายรัดกูบบนหลังช้าง.
ประพัทธ์
หมายถึง ก. เนื่อง, ผูกพัน. (ส.).
ประพันธ์
หมายถึง ก. แต่ง, เรียบเรียง, ร้อยกรอง, ผูกถ้อยคำเป็นข้อความเชิงวรรณคดี. (ส. ปฺรพนฺธ; ป. ปพนฺธ).
ประพาต
หมายถึง [ปฺระพาด] ก. พัด, กระพือ. (ส. ปฺรวาต).
ประพาส
หมายถึง [ปฺระพาด] (ราชา) ก. ไปต่างถิ่นหรือต่างแดน เช่น ประพาสหัวเมือง ประพาสยุโรป, ไปเที่ยว เช่น ประพาสป่า. (ส.).
ประพาสต้น
หมายถึง (ราชา) ก. เที่ยวไปเป็นการส่วนพระองค์, เที่ยวไปอย่างไม่เป็นทางการ, ใช้ว่า เสด็จประพาสต้น.
ประพาสมหรณพ
หมายถึง [ปฺระพาดมะหอระนบ] น. ชื่อเพลงไทยทำนองหนึ่ง.
ประพาฬ
หมายถึง [ปฺระพาน] น. รัตนะ (แก้ว) ชนิดหนึ่ง สีแดงอ่อน เกิดจากหินปะการังใต้ทะเล. (ป. ปวาฬ).
ประพิณ
หมายถึง [ปฺระพิน] ว. ฉลาด, มีฝีมือดี. (ส. ปฺรวีณ).
ประพิมพ์ประพาย
หมายถึง น. รูปพรรณสัณฐาน โดยเฉพาะหมายถึงลักษณะหรือส่วนที่คล้ายคลึงกัน เช่น เด็กคนนี้มีประพิมพ์ประพายคล้ายพ่อ.
ประพุทธ์
หมายถึง ก. ตื่นจากหลับ คือมีสติ; รู้ทั่ว. (ป. ปพุทฺธ).
ประภพ
หมายถึง น. การเกิดก่อน; แดน, ที่เกิด. (ส. ปฺรภว).
ประภัสสร
หมายถึง [ปฺระพัดสอน] น. เลื่อม ๆ พราย ๆ, มีแสงพราว ๆ เหมือนแสงพระอาทิตย์แรกขึ้น; ผ่องใส, บริสุทธิ์ เช่น จิตประภัสสร, เขียนเป็น ประภัสร์ ก็มี เช่น ธรรมรสเรืองรองผ่องประภัสร์ เป็นมิ่งฉัตรสุขสันต์นิรันดร. (ชีวิตและงานของสุนทรภู่). (ป. ปภสฺสร).
ประภา
หมายถึง น. แสง, แสงสว่าง, แสงไฟ. (ส. ปฺรภา; ป. ปภา).
ประภากร
หมายถึง น. ผู้ทำแสงสว่าง คือพระอาทิตย์. (ส.).
ประภาคาร
หมายถึง น. กระโจมไฟ, เรือนตะเกียง ก็เรียก. (ดู กระโจมไฟ). (ส.).
ประภาพ
หมายถึง [ปฺระพาบ] น. อำนาจ, ฤทธิ์. (ส.).
ประภามณฑล
หมายถึง น. รัศมีที่พวยพุ่งขึ้นจากศีรษะของผู้ศักดิ์สิทธิ์และพระพุทธรูป.
ประภาษ
หมายถึง [ปฺระพาด] ก. ตรัส, บอก, พูด. (ส. ปฺรภาษ; ป. ปภาส).
ประภาส
หมายถึง [ปฺระพาด] น. แสงสว่าง. (ส. ปฺรภาส; ป. ปภาส).
ประมง
หมายถึง น. การจับสัตว์นํ้า เช่น ทำประมง; คนเลี้ยงชีพในทางจับสัตว์นํ้า เรียกว่า ชาวประมง พวกประมง; ประโมง ก็ใช้.
ก. ดำนํ้าหาปลา เช่น กานํ้าดำนํ้าคือประมง, ตระบัดประมงลงทัน. (สมุทรโฆษ).
ประมวญ
หมายถึง [ปฺระมวน] (โบ) ก. ประมวล.
ประมวล
หมายถึง [ปฺระมวน] ก. รวบรวมให้เข้าระเบียบเป็นหมวดหมู่, โบราณเขียนเป็น ประมวญ ก็มี.
น. หนังสือที่รวบรวมสิ่งซึ่งเป็นประเภทเดียวกัน เช่น ประมวลกฎหมาย ประมวลภาพ.
ประมวลกฎหมาย
หมายถึง (กฎ) น. บทบัญญัติแห่งกฎหมายที่รวบรวมกฎหมายในลักษณะเดียวกันไว้เป็นระบบตามหลักวิชาการ เช่น ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ประมวลรัษฎากร.
ประมวลการสอน
หมายถึง น. หนังสือหรือเอกสารที่แสดงเนื้อหาของหลักสูตร และการจัดการเรียนการสอน.
ประมัตตะ
หมายถึง ว. เลินเล่อ, มัวเมา, ประมาท, มักง่าย, เหลวไหล, เพิกเฉย, ทอดทิ้ง. (ส. ปฺรมตฺต; ป. ปมตฺต).
ประมาณ
หมายถึง ก. กะหรือคะเนให้ใกล้เคียงจำนวนจริงหรือให้พอเหมาะพอควร เช่น ประมาณราคาไม่ถูก.
ว. ราว ๆ เช่น ประมาณ ๓-๔ เดือน. (ส. ปฺรมาณ; ป. ปมาณ).
ประมาณการ
หมายถึง น. ปริมาณงานหรือค่าใช้จ่ายที่กะหรือกำหนดไว้อย่างคร่าว ๆ.
ก. กะหรือกำหนดปริมาณงานหรือค่าใช้จ่ายไว้อย่างคร่าว ๆ เช่น ประมาณการในการก่อสร้าง.
ประมาณตน,ประมาณตัว
หมายถึง ก. สำนึกในฐานะของตน.
ว. เจียมตัว, ไม่ทำอะไรเกินฐานะของตน.
ประมาท
หมายถึง [ปฺระหฺมาด] ก. ขาดความรอบคอบ, ขาดความระมัดระวังเพราะทะนงตัว, เช่น เวลาขับรถอย่าประมาท; ดูหมิ่น เช่น ประมาทฝีมือ.
น. ความเลินเล่อ, การขาดความระมัดระวัง, เช่น ขับรถโดยประมาท; (กฎ) กระทำโดยปราศจากความระมัดระวังซึ่งบุคคลในภาวะเช่นนั้นจักต้องมีตามวิสัยและพฤติการณ์ และผู้กระทำอาจใช้ความระมัดระวังเช่นว่านั้นได้ แต่หาได้ใช้ให้เพียงพอไม่. (ส. ปฺรมาท; ป. ปมาท).
ประมาทหน้า
หมายถึง ก. ดูถูกว่าทำไม่ได้หรือไม่มีทางที่จะทำได้, หยามนํ้าหน้า, สบประมาท.
ประมาทเลินเล่อ
หมายถึง ก. กระทำโดยปราศจากความระมัดระวังหรือละเลยในสิ่งที่ควรกระทำ.
ประมุข
หมายถึง [ปฺระมุก] น. ผู้เป็นใหญ่เป็นหัวหน้าของประเทศหรือศาสนาเป็นต้น. (ส. ปฺรมุข; ป. ปมุข).
ประมุท
หมายถึง [ปฺระมุด] ก. บันเทิง, ยินดี. (ส.).
ประมูล
หมายถึง [ปฺระมูน] ก. เสนอราคาแข่งขันกันในการซื้อหรือขายทรัพย์สินเป็นต้น.
ประยงค์
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Aglaia odorata Lour. ในวงศ์ Meliaceae ดอกกลมเล็ก ๆ สีเหลือง ลักษณะคล้ายไข่ปลาดุก ออกเป็นช่อตามง่ามใบ กลิ่นหอม. (ส. ปฺริยงฺคุ; ป. ปิยงฺคุ).
ประยุกต์
หมายถึง ก. นำความรู้ในวิทยาการต่าง ๆ มาปรับใช้ให้เป็นประโยชน์.
ว. ที่นำความรู้มาปรับใช้ให้เป็นประโยชน์ เช่น วิทยาศาสตร์ประยุกต์ จิตวิทยาประยุกต์. (ส. ปฺรยุกฺต; ป. ปยุตฺต).
ประยุทธ์
หมายถึง ก. รบ, ต่อสู้. (ส. ปฺรยุทฺธ).
ประยุร,ประยูร
หมายถึง [ปฺระยุน, ปฺระยูน] น. เผ่าพันธุ์, เชื้อสาย, ตระกูล.
ประลมพ์
หมายถึง [ปฺระลม] น. กิ่งไม้เลื้อย, ช่อดอกไม้, พวงมาลัย.
ก. ห้อยย้อย. (ส. ปฺรลมฺพ).
ประลอง
หมายถึง ก. ทดสอบความรู้ความสามารถด้วยการต่อสู้หรือแข่งขันกัน เช่น ประลองฝีมือ ประลองกำลัง ประลองความเร็ว.
ประลองยุทธ์
หมายถึง ก. ซ้อมรบ.
ประลัย
หมายถึง น. ความตาย, ความฉิบหาย, ความป่นปี้, ความย่อยยับไป. (ส. ปฺรลย; ป. ปลย).
ประลัยกัลป์
หมายถึง น. บรรลัยกัลป์.
ประลัยวาต
หมายถึง น. ชื่อศรที่แผลงให้เกิดลม.
ประลาต
หมายถึง [ปฺระลาด] ก. หนีไป. (ป. ปลาต).
ประลาย
หมายถึง (กลอน) แผลงมาจาก ปลาย.
ประลึง
หมายถึง (กลอน) ก. จับต้อง, ลูบคลำ.
ประลุ
หมายถึง ก. บรรลุ.
ประลุง
หมายถึง (กลอน) ก. ปลาบปลื้ม, ยินดี.
ประวรรต
หมายถึง [ปฺระวัด] ก. เป็นไป. (ส. ปฺรวรฺต; ป. ปวตฺต).
ประวรรตน์
หมายถึง [ปฺระวัด] น. ความเป็นไป. (ส. ปฺรวรฺตน; ป. ปวตฺตน).
ประวัติ,ประวัติ-
หมายถึง [ปฺระหฺวัด, ปฺระหฺวัดติ-] น. เรื่องราวว่าด้วยความเป็นไปของคน สถานที่ หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น ประวัติศรีปราชญ์ ประวัติวัดมหาธาตุ. (ป. ปวตฺติ).
ประวัติการ
หมายถึง [ปฺระหฺวัดติกาน, ปฺระหฺวัดกาน] น. เรื่องราวที่เป็นมาแล้วแต่ก่อนตามลำดับสมัย.
ประวัติการณ์
หมายถึง [ปฺระหฺวัดติกาน, ปฺระหฺวัดกาน] น. เหตุการณ์ที่มีค่าควรบันทึกหรือจดจำไว้.
ประวัติกาล
หมายถึง [ปฺระหฺวัดติกาน, ปฺระหฺวัดกาน] น. สมัยที่มีบันทึกเหตุการณ์.
ประวัติศาสตร์
หมายถึง [ปฺระหฺวัดติสาด, ปฺระหฺวัดสาด] น. วิชาว่าด้วยเหตุการณ์ที่เป็นมาหรือเรื่องราวของประเทศชาติเป็นต้นตามที่บันทึกไว้เป็นหลักฐาน.
ประวาต
หมายถึง [ปฺระวาด] ก. พัด, กระพือ. (ส.).
ประวาล
หมายถึง [ปฺระวาน] น. หน่อหรือแขนงต้นไม้ที่แตกออก. (ส.).
ประวาลปัทม์
หมายถึง [ปฺระวาละปัด] น. ดอกบัวแดง. (ส. ปฺรวาลปทฺม).
ประวาลผล
หมายถึง [ปฺระวาละผน] น. ไม้จันทน์แดง. (ส.).
ประวาลวรรณ
หมายถึง [ปฺระวาละวัน] ว. สีแดง. (ส.).
ประวาส
หมายถึง [ปฺระวาด] ก. ประพาส. (ส.; ป. ปวาส).
ประวิง
หมายถึง ก. หน่วงไว้ให้เนิ่นช้า, ถ่วงเวลา, เช่น ประวิงเวลา ประวิงเรื่อง.
ประวิช
หมายถึง [ปฺระวิด] น. แหวน.
ประวิตร
หมายถึง [ปฺระวิด] ว. บพิตร; บริสุทธิ์, สะอาด.
ประวิน
หมายถึง น. ห่วงที่เกี่ยวกันสำหรับโยงสัปคับช้าง, ห่วงติดกับบังเหียนหรือเหล็กผ่าปากม้า, กระวิน ก็ว่า.
ประวิสรรชนีย์
หมายถึง [ปฺระวิสันชะนี] ก. ใส่เครื่องหมายวิสรรชนีย์.
ประวีณ
หมายถึง ว. ฉลาด, มีฝีมือ. (ส. ปฺรวีณ; ป. ปวีณ).
ประศม
หมายถึง ก. สงบ. (ส.).
ประศาสน์
หมายถึง [ปฺระสาด] น. การแนะนำ, การสั่งสอน; การปกครอง, การงำเมือง, การสั่ง. (ส. ปฺรศาสน; ป. ปสาสน).
ประศุ
หมายถึง น. ปศุ, สัตว์เลี้ยง. (ส. ปศุ; ป. ปสุ).
ประสก
หมายถึง (ปาก) น. ชายผู้แสดงตนเป็นคนถือพระพุทธศาสนา, คำที่บรรพชิตเรียกคฤหัสถ์ผู้ชาย, คู่กับ สีกา. (ตัดมาจาก อุบาสก).
ประสงค์
หมายถึง ก. ต้องการ, อยากได้; มุ่งหมาย, มุ่ง. (ส. ปฺรสงฺค).
ประสงค์ร้าย
หมายถึง ก. มุ่งร้าย, หมายจะทำร้าย.
ประสบ
หมายถึง ก. พบ, พบปะ, พบเห็น.
ประสบการณ์
หมายถึง [ปฺระสบกาน] น. ความจัดเจนที่เกิดจากการกระทำหรือได้พบเห็นมา.
ประสบการณ์นิยม
หมายถึง [ปฺระสบกาน-] น. ลัทธิทางปรัชญาที่ถือว่าประสบการณ์เป็นบ่อเกิดของความรู้ทุกอย่าง; การปฏิบัติที่เน้นประสบการณ์; การแสวงหาความรู้โดยอาศัยการสังเกต การทดลอง และวิธีอุปนัย, ประจักษนิยม ก็ว่า. (อ. empiricism).
ประสพ
หมายถึง [ปฺระสบ] น. การเกิดผล. (ส. ปฺรสว; ป. ปสว).
ประสม
หมายถึง ก. รวมกันเข้า (เป็นคำใช้ได้ทั่ว ๆ ไป).
ประสมประสาน
หมายถึง ก. ผสมผสาน, เก็บรวมไว้ทีละเล็กละน้อย, เก็บเล็กผสมน้อย.
ประสมประเส
หมายถึง ก. พลอยเข้าด้วย, เก็บเล็กผสมน้อย.
ประสมพันธุ์
หมายถึง ก. ผสมพันธุ์.
ประสมโรง
หมายถึง ก. เอาคนที่เป็นลิเกหรือละครเป็นต้นต่างโรงมาเล่นรวมกัน; พลอยเข้าด้วย.
ประสะ
หมายถึง ก. ฟอกหรือชำระสิ่งต่าง ๆ เช่นเครื่องยาเพื่อให้สะอาดหรือให้รสอ่อนลง; ใช้เรียกยาที่เข้าเครื่องยาสิ่งหนึ่งเท่ากับเครื่องยาอื่น ๆ เช่น ประสะขิง ก็คือเข้าขิงเท่ากับยาอื่นเป็นต้น.
ประสัก
หมายถึง น. ไม้หมุดสำหรับตรึงกงเรือต่างตะปู, ลูกประสัก ก็เรียก.
ประสันนาการ
หมายถึง น. อาการเลื่อมใส. (ป. ปสนฺนาการ).
ประสัยห,ประสัยห-,ประสัยห์
หมายถึง [ปฺระไสหะ-, ปฺระไส] (แบบ) ก. ข่มขี่, ข่มเหง. (ส. ปฺรสหฺย; ป. ปสยฺห).
ประสัยหาการ
หมายถึง [ปฺระไสหากาน] น. การข่มเหง.
ประสัยหาวหาร
หมายถึง [ปฺระไสหาวะหาน] น. การโจรกรรมด้วยใช้อำนาจกดขี่หรือกรรโชกให้กลัว.
ประสา
หมายถึง น. วิสัยที่เป็นไป เช่น ตามประสาจน ตามประสาเด็ก ตามประสาใจ.
ประสาท
หมายถึง [ปฺระสาด] น. ยินดีให้, โปรดให้, เช่น ประสาทปริญญา ประสาทพร. (ส. ปฺรสาท; ป. ปสาท).
ประสาท,ประสาท,ประสาท-,ประสาท-
หมายถึง [ปฺระสาด, ปฺระสาทะ-] น. ส่วนของร่างกาย มีลักษณะคล้ายเส้นใย มีหน้าที่นำคำสั่งและความรู้สึกไปสู่หรือออกจากสมองหรืออวัยวะส่วนอื่นของร่างกาย, โดยปริยายหมายความว่า จิตใจ, ความรู้สึก. (ส. ปฺรสาท; ป. ปสาท).
ประสาท,ประสาท,ประสาท-,ประสาท-
หมายถึง [ปฺระสาด, ปฺระสาทะ-] น. ความเลื่อมใส. (ส.; ป. ปสาท).
ประสาทการ
หมายถึง [ปฺระสาทะ-] น. การเลื่อมใส.
