คอแห้ง
หมายถึง ว. อาการที่คอไม่ชุ่มจนผากด้วยอยากดื่มน้ำเพราะต้องออกเสียงมากหรือเพราะกระหายน้ำเนื่องจากเดินหรือวิ่งมาเป็นระยะเวลาอันยาวนาน.
คอแห้ง
หมายถึง ดู เฉียงพร้านางแอ.
คอไฟ
หมายถึง น. ส่วนของโคมหรือตะเกียงตรงที่ต่อกระจุ๊บกับหม้อนํ้ามัน.
คะ
หมายถึง คำกร่อนของคำหน้าซึ่งซ้ำกับคำหลังในคำที่มี ค เป็นพยัญชนะต้นในบทกลอน เช่น ครื้นครื้น กร่อนเป็น คะครื้น โครมโครม กร่อนเป็น คะโครม มีคำแปลอย่างเดียวกับคำเดิมนั้น และมีความหมายในทางย้ำเน้นคำ.
คะ
หมายถึง ว. คำลงท้ายที่ผู้หญิงใช้ต่อจากคำถามหรือคำแสดงความสงสัยเพื่อแสดงความสุภาพ เช่น อะไรคะ กระมังคะ, คำลงท้ายที่ผู้หญิงใช้ต่อจากคำ ซิ นะ เพื่อแสดงความสุภาพ เช่น เชิญซิคะ ไปนะคะ.
คะคาน
หมายถึง ก. ค้านกัน, ยังตกลงกันไม่ได้, เช่น จะเอาชนะคะคานอะไรกัน.
คะคึง
หมายถึง (กลอน) ว. ดังสนั่น.
คะค้อย
หมายถึง (กลอน) ก. เดินไม่ขาดตอน, โบราณเขียนเป็น คค้อย ก็มี เช่น คค้อยไปซุ่มซ่อน ดูศึกผ่อนพลเดอร. (ตะเลงพ่าย).
คะนน
หมายถึง (ปาก) น. เรียกหม้อดินขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง มีขีดเป็นรอยโดยรอบ สำหรับใส่น้ำ น้ำตาลโตนด เป็นต้น ว่า หม้อคะนน, หม้อทะนน ก็ว่า.
คะนอง
หมายถึง ก. แสดงอาการร่าเริง, คึก, ลำพอง; พูดหรือทำเกินขอบเขต เช่น คะนองปาก คะนองมือ; เรียกอาการของฟ้าที่มีเสียงลั่นเปรี้ยง ๆ ว่า ฟ้าคะนอง.
คะนึง
หมายถึง ก. คิดทบทวน, นึกตรอง, คำนึง ก็ว่า.
คะน้า
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Brassica oleracea L. var. alboglabra (Bailey) Sun ในวงศ์ Cruciferae ใช้เป็นผัก, คาน้า ก็เรียก.
คะมำ
หมายถึง ก. ล้มควํ่า, อาการที่หัวพุ่งไปเพราะสะดุด.
คะมึก
หมายถึง ว. แข็งแรง, ลํ่าสัน.
คะยั้นคะยอ
หมายถึง ก. ชักชวนให้ตกลงใจด้วยการรบเร้า.
คะเน
หมายถึง ก. กะ, คำนวณเอาอย่างหยาบ ๆ, เช่น คะเนให้พอดี.
คะเนงร้าย
หมายถึง ใช้เข้าคู่กับคำ ข่มเหง เป็น ข่มเหงคะเนงร้าย.
คะเยอ
หมายถึง ว. อาการที่คันทำให้ต้องเการํ่าไป เรียกว่า เกาคะเยอ คันคะเยอ.
คะแนน
หมายถึง น. เครื่องหมายในการนับ, หน่วยที่ใช้กำหนดค่าในการสอบหรือแข่งขันเป็นต้น.
คะแนนนิยม
หมายถึง น. ความนิยมที่แสดงออกว่ามีมากน้อยเพียงใด.
คะแนนเสียง
หมายถึง น. คะแนนที่ลงในการออกเสียง.
คะใน
หมายถึง (โบ) บ. ข้างใน, ในกลอนเขียนเป็น คใน เช่น ปางพระไปนอน คในพนานต์ พระเอาภูบาล ไปสมกัลยา. (สมุทรโฆษ).
คะไขว่
หมายถึง [-ไขฺว่] (กลอน) ว. ขวักไขว่, สับสน, โบราณเขียนเป็น คไขว่ ก็มี เช่น ขว้างหอกซรัดคไขว่ ไล่คคลุกบุกบัน. (ตะเลงพ่าย).
คัก,คั่ก,คั่ก ๆ
หมายถึง ว. เสียงดังอย่างเสียงฝนตกหนัก; เสียงหัวเราะ.
คัคน,คัคน-,คัคนะ
หมายถึง [คักคะนะ] (แบบ) น. ฟ้า. (ป., ส. คคน).
คัคนัมพร
หมายถึง [คักคะนำพอน] (แบบ) น. ฟ้า. (ป., ส. คคน + อมฺพร = ฟ้าฟ้า).
คัคนางค์
หมายถึง [คักคะนาง] (แบบ) น. ฟ้า. (ป., ส. คคน + องฺค = ส่วนแห่งฟ้า).
คัคนานต์
หมายถึง [คักคะนาน] (แบบ) น. ฟ้า. (ป., ส. คคน + อนฺต = สุดฟ้า).
คังไคย
หมายถึง น. ชื่อช้างตระกูล ๑ ใน ๑๐ ตระกูล เรียกว่า คังไคยหัตถี กายสีเหมือนสีนํ้าไหล, คงไคย ก็ว่า. (ดู กาฬาวก). (ป. คงฺเคยฺย; ส. คางฺเคย).
คัจฉะ
หมายถึง [คัดฉะ] (แบบ) น. ไม้กอ เช่น คัจฉลดาชาติ. (ม. ร. ๔). (ป.).
คัณฑมาลา
หมายถึง [คันทะ-] น. ชื่อฝีชนิดหนึ่งที่ขึ้นเป็นแถวตามคอ. (ส.).
คัณฑสูตร
หมายถึง [คันทะสูด] น. ชื่อฝีชนิดหนึ่ง มักเป็นที่บริเวณขอบทวารหนัก.
คัด
หมายถึง ก. เขียนด้วยตัวบรรจง เช่น เขียนเร็ว ๆ อย่ามัวแต่คัด.
คัด
หมายถึง ก. เลือก, แยกสิ่งที่รวมกันอยู่, เช่น คัดออก คัดเอาไว้, งัดให้เผยอหรือเคลื่อนที่ เช่น คัดไม้ซุง, ใช้พายหรือแจวงัดนํ้าออกจากตัว, ตรงข้ามกับ วาดเรือ; ลอกข้อความหรือลวดลายออกมาจากต้นฉบับ เช่น เอาหนังสือนี้ไปคัด. (อะหม คัด ว่า แยก, ทำให้แยก).
คัด
หมายถึง ว. แน่นหรือตึง เช่น จมูกคัด นมคัด.
คัดคลองเลื่อย
หมายถึง ก. ดัดฟันเลื่อยให้เบนออกจากแนว โดยดัดฟันหนึ่งเว้นฟันหนึ่งจนตลอดทั้งตัวเลื่อยแล้วจึงดัดฟันที่เว้นไว้ให้เบนออกทางด้านตรงข้ามกับฟันที่ได้ดัดไว้แล้ว.
คัดค้าน
หมายถึง ก. แสดงอาการไม่เห็นด้วย.
คัดง้าง
หมายถึง ก. ขัดแย้ง, ไม่ลงรอยกัน.
คัดฉาก
หมายถึง ก. ถือท้ายเรือ.
คัดชุน
หมายถึง น. เครื่องมือคัดคลองเลื่อย.
คัดช้อน
หมายถึง น. เครื่องจับปลาชนิดหนึ่ง ใหญ่กว่าสวิง ถักเป็นร่างแห ขอบเป็นรูปสามเหลี่ยม มีด้ามจับ.
คัดท้าย
หมายถึง ก. คอยคุมให้ไปตรงตามที่ต้องการ, โดยปริยายหมายความว่า อยู่ตำแหน่งสุดท้ายหรือเกือบสุดท้าย.
คัดมอน
หมายถึง ดู หญ้าขัด.
คัดลายมือ
หมายถึง ก. ลอกข้อความออกมาเขียนด้วยตัวบรรจง.
คัดสำเนา
หมายถึง ก. ลอกข้อความเป็นต้นจากต้นแบบหรือต้นฉบับ.
คัดเค้า
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด Oxyceros horridus Lour. ในวงศ์ Rubiaceae มีหนามโค้งแหลม ดอกสีขาว ๆ เหลือง ๆ กลิ่นหอม, คัดเค้าเครือ ก็เรียก.
คัดเม็ง
หมายถึง ดู กะเม็ง.
คัดเลือก
หมายถึง ก. เลือกเอาที่ต้องการไว้, คัดเอาที่ไม่ต้องการออก.
คัดเลือด
หมายถึง ก. ทำให้เลือดหยุด.
คัดเส้น
หมายถึง ก. เขียนให้ชัดเจนบนเส้นที่ร่างไว้.
คัดไทย
หมายถึง น. วิชาคัดภาษาไทยตามที่ครูสั่ง.
คัทลียา
หมายถึง น. ชื่อกล้วยไม้หลายชนิดในสกุล Cattleya วงศ์ Orchidaceae ดอกงดงามมาก จนได้ชื่อว่าเป็น “ราชินีแห่งกล้วยไม้”.
คัน
หมายถึง น. แนวดินหรือแนวทรายเป็นต้นที่พูนสูงขึ้นเป็นแนวยาว เช่น คันทราย, แนวดินที่พูนขึ้นมาสำหรับกั้นนํ้า เช่น คันนา คันดิน; สิ่งที่มีลักษณะยาวทำด้วยไม้เป็นต้น สำหรับถือหรือปัก เช่น คันเบ็ด คันไถ คันธง; ลักษณนามเรียกรถหรือของที่มีด้ามถือบางอย่าง เช่น รถ ๓ คัน ช้อน ๔ คัน เบ็ด ๕ คัน.
คัน
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Amesiodendron chinense (Merr.) Hu ในวงศ์ Sapindaceae ขึ้นตามชายนํ้า สูงประมาณ ๑๐ เมตร, ขัน ก็เรียก.
คัน
หมายถึง ก. อาการที่รู้สึกให้อยากเกา, อาการที่มือหรือปากอยู่ไม่สุข คือ อยากทำหรือพูดในสิ่งที่ไม่ควร เรียกว่า มือคัน ปากคัน, อาการที่ให้รู้สึกอยากด่าอยากตีเป็นต้น เรียกว่า คันปาก คันมือ คันเท้า.
คันขา
หมายถึง ก. คานขา.
คันจาม
หมายถึง น. ไม้ลำยาวสำหรับติดเชือกบาศ ใช้ถือในเวลาคล้องช้างเรียกว่า ไม้คันจาม. (ข. ฎงกฺจาม).
คันฉัตร
หมายถึง น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์วิศาขา มี ๕ ดวง, ดาวศีรษะกระบือ หรือ ดาววิสาขะ ก็เรียก.
คันฉาย
หมายถึง น. เครื่องส่องหน้า, กระจกเงา.
คันฉาย
หมายถึง น. ไม้สำหรับสงฟางในเวลานวดข้าว, กระดองหาย ขอฉาย ดอง ดองฉาย หรือ ดองหาย ก็เรียก. (ข. ฉาย ว่า สง).
คันฉ่อง
หมายถึง น. เครื่องใช้ทำด้วยโลหะ ขัดจนเป็นเงา มีด้าม ใช้สำหรับส่องหน้า; ปัจจุบันเรียกกระจกเงามีกรอบ ๒ ชั้น สำหรับเอนเข้าออกได้ ตั้งบนโต๊ะเครื่องแป้ง.
คันชัก
หมายถึง น. ส่วนประกอบของคันไถสำหรับเทียมวัวหรือควาย, ที่สำหรับโยงเชือกชัก; ไม้สีซอ.
คันชั่ง
หมายถึง น. เครื่องชั่งที่มีคันบอกจำนวนนํ้าหนักที่ชั่ง.
คันชีพ
หมายถึง น. จงกลเทียนหลายกิ่ง สำหรับพราหมณ์ถือแกว่งในมือขวา มือซ้ายแกว่งบัณเฑาะว์.
คันชีพ
หมายถึง น. เข็มขัดของทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์มีกระเป๋าใส่ลูกปืน, ถุงเยียรบับห้อยจากผ้าปกหลัง ๒ ข้างของช้าง สำหรับใส่อาหาร ของกิน และอาวุธเป็นต้น, ถุงหนังห้อย ๒ ข้างคอม้า สำหรับใส่ข้าวของกินเป็นต้น.
คันดาลฉัตร
หมายถึง น. คันฉัตรที่มีรูปเป็นมุมฉาก ๒ ทบอย่างลูกดาล เพื่อปักให้ฉัตรอยู่ตรงเศียรพระพุทธรูปเป็นต้น.
คันถ,คันถ-
หมายถึง [คันถะ-] น. คัมภีร์. (ป.; ส. คฺรนฺถ).
คันถธุระ
หมายถึง น. การเรียนคัมภีร์ปริยัติ, คู่กับ วิปัสสนาธุระ การเรียนวิปัสสนา. (ป.; ส. คฺรนฺถ + ธุร).
คันถรจนาจารย์
หมายถึง [-รดจะนาจาน] น. อาจารย์ผู้แต่งคัมภีร์. (ป. คนฺถ + ป., ส. รจน + ส. อาจารฺย).
คันทรง
หมายถึง น. (๑) ชื่อไม้พุ่มชนิด Colubrina asiatica (L.) Brongn. ในวงศ์ Rhamnaceae ดอกสีเหลือง ยอดอ่อนกินได้ ใช้ทำยาได้.
(๒) ดู ค้อนตีหมา.
คันทวย
หมายถึง น. ไม้เท้าแขนที่รับเต้า บางทีทำเป็นรูปนาค, ทวย ก็เรียก.
คันธ,คันธ-,คันธะ
หมายถึง [คันทะ-] (แบบ) น. กลิ่น, กลิ่นหอม, เมื่อใช้เป็นส่วนหน้าสมาส แปลว่า หอม. (ป., ส.); ชื่อช้างตระกูล ๑ ใน ๑๐ ตระกูล เรียกว่า คันธหัตถี กายสีไม้กฤษณา มีกลิ่นตัวหอม. (ดู กาฬาวก).
คันธกุฎี
หมายถึง น. ชื่อกุฎีที่ประทับของพระพุทธเจ้า เรียกว่า พระคันธกุฎี. (ป.).
คันธมาทน์
หมายถึง ว. ที่มีกลิ่นหอมทำให้สัตว์มัวเมา.
น. ชื่อภูเขา เรียกว่า ภูเขาคันธมาทน์ คือ ภูเขาผาหอม. (ป., ส.).
คันธรรพเวท,คานธรรพเวท
หมายถึง [คันทันพะเวด, คันทับพะเวด, คานทันพะเวด, คานทับพะเวด] น. วิชาการดนตรี เป็นสาขาหนึ่งของสามเวท. (ส. คนฺธรฺวเวท).
คันธารราษฎร์
หมายถึง [-ทาระราด] น. ชื่อแคว้นโบราณ อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดีย; ชื่อพระพุทธรูปปางหนึ่ง สำหรับตั้งในพิธีขอฝนและแรกนาเป็นต้น. (ป., ส. คนฺธาร = ชื่อแคว้น + ส. ราษฺฏฺร = รัฐ, แคว้น).
คันนา
หมายถึง น. ดินที่พูนขึ้นเป็นคันตามท้องนาสำหรับขังน้ำไว้, ลูกคัน หรือ หัวคันนา ก็เรียก.
คันบวย
หมายถึง น. ตัวไม้ยึดช่อฟ้าต่อกับสันอกไก่.
คันหามเสือ
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดเล็ก ๒ ชนิดในวงศ์ Araliaceae คือ ชนิด Trevesia valida Craib ขึ้นตามหินใกล้ลำธารในป่า ลำต้นมีหนามห่าง ๆ และชนิด Aralia montana Blume ลำต้นและใบมีหนาม ใบเป็นใบประกอบ ยาวประมาณ ๑ เมตร.
คันเร่ง
หมายถึง น. ส่วนของเครื่องยนต์ที่ใช้ควบคุมความเร็วของเครื่องยนต์.
คันโดง
หมายถึง น. กระโดง, ใช้หมายถึง เสากระโดง เช่น กุมกรวรนุชพงาภาองค์ยุพา มาขึ้นคันโดงคอยดู. (สุธน).
คันโพง
หมายถึง น. เครื่องสำหรับตักนํ้าหรือโพงนํ้า มีคันยาว ที่ปลายมีเชือกผูกโพงเพื่อช่วยผ่อนแรง; คันไม้ยาวใช้ผูกโพงสำหรับตักน้ำหรือโพงน้ำ.
คันไถ
หมายถึง น. เครื่องมือทำไร่ทำนาชนิดหนึ่ง ประกอบด้วยคันชัก หางยาม ผาล หัวหมู ใช้ควายหรือวัวเป็นต้น ลากไปเพื่อกลับดิน, ไถ ก็ว่า.
คับ
หมายถึง ว. มีขนาดไม่พอดีกัน ทำให้แน่น ตึง หรือ ฝืด สวมหรือใส่ได้โดยยาก เช่น เสื้อคับ หมวกคับ แหวนคับ, ตรงข้ามกับ หลวม.
ก. มีลักษณะหรือปริมาณเกินพอดี เช่น จระเข้คับคลอง ลิ้นคับปาก ฝูงคนคับถนน เสียงคับบ้าน ข้าวคับหม้อ.
คับขัน
หมายถึง ว. จำเป็นเฉพาะหน้าที่จะต้องทำหรือต้องสู้ซึ่งหลีกเลี่ยงไม่ได้, เข้าที่ลำบากหรือจำเป็น, ขับขัน ก็ว่า.
คับคั่ง
หมายถึง ก. อัดแอ, ยัดเยียด, เบียดเสียดกัน.
คับคา
หมายถึง น. ชื่อนกชนิดหนึ่ง เช่น คับคาคาบคาร่อน กระแวนว่อนบินบน. (ตะเลงพ่าย), ปัจจุบันเรียก จาบคาหัวเขียว. (ดู จาบคา).
คับค้อน
หมายถึง ใช้เข้าคู่กับคำ สำรับ เป็น สำรับคับค้อน.
คับที่อยู่ได้ คับใจอยู่ยาก
หมายถึง (สำ) น. ที่อยู่แม้จะคับแคบก็อยู่ได้ถ้าสบายใจ แต่ถ้าอึดอัดใจ ที่อยู่จะกว้างขวางใหญ่โตอย่างไรก็อยู่ไม่ได้.
คับแค
หมายถึง น. ชื่อนกชนิด Nettapus coromandelianus ในวงศ์ Anatidae เป็นนกเป็ดนํ้าที่เล็กที่สุดในประเทศไทย รูปร่างเล็ก อ้วนป้อม ปากสั้น ตัวผู้ปีกสีเขียวเข้มเป็นมัน หน้า คอ และท้องสีขาว ที่คอมีวงสีดำ ตัวเมียปีกสีนํ้าตาล ลำตัวตอนล่างสีขาว มีจุดกระสีนํ้าตาล ทำรังในโพรงไม้.
คับแคบ
หมายถึง ว. ไม่กว้างขวางพอ เช่น บ้านคับแคบ, ไม่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เช่น ใจคอคับแคบ.
คับแคบแอบใจ
หมายถึง ว. อึดอัดใจเต็มทน.
คับแค้น
หมายถึง ว. ลำบาก, ยากไร้, ฝืดเคือง, ลำบากเพราะถูกบีบคั้นทางใจหรือความเป็นอยู่.
คับใจ,คับอกคับใจ
หมายถึง ก. อึดอัดใจ, รู้สึกอัดอั้นตันใจ, รู้สึกคับแค้นอยู่ในอกในใจ.
คัพภ,คัพภ-,คัพภ์
หมายถึง [คับพะ-, คับ] น. ครรภ์, ท้อง; ห้อง. (ป.).
คัพภสาลี
หมายถึง [คับพะ-] น. ข้าวที่กำลังท้องยังไม่แตกเป็นรวง (มักเอามาคั้นเป็นข้าวยาคู). (สิบสองเดือน).
คัพโภทร
หมายถึง [คับโพทอน] น. ครรโภทร, ท้องมีลูก. (ป. คพฺภ + อุทร).
คัมภีร,คัมภีร-,คัมภีร์
หมายถึง [คำพีระ-, คำพี] น. หนังสือตำราที่สำคัญทางศาสนาหรือโหราศาสตร์เป็นต้น; ลักษณนามเรียกหนังสือตำราเหล่านี้ เช่น คัมภีร์หนึ่ง คัมภีร์โหราศาสตร์ ๒ คัมภีร์.
ว. ลึกซึ้ง. (ป.).
คัมภีรภาพ
หมายถึง น. ความลึกซึ้ง.
คัล
หมายถึง [คัน] (กลอน) (ราชา) ก. เฝ้า เช่น พระโรงคัล ว่า ที่เฝ้า. (ข. คาล่).
