ขากรรไตร
หมายถึง น. ขากรรไกร.
ขากอม
หมายถึง [-กอม] ว. ขาโก่ง.
ขาก๊วย
หมายถึง น. กางเกงจีนขาสั้นแค่เข่า.
ขาขวิด
หมายถึง ว. อาการที่เดินสะดุดขาตัวเองเพราะอายหรือรีบร้อน เรียกว่า เดินขาขวิด.
ขาง
หมายถึง น. ไข่แมลงวัน เรียกว่า ไข่ขาง. (อะหม ขาง ว่า ขว้าง, วาง, ทิ้ง).
ขาง
หมายถึง (ถิ่น-อีสาน) น. รอดเรือน.
ขาง
หมายถึง (ถิ่น-อีสาน) ก. อัง, ทำให้ร้อน, ทำให้สุก, เช่น เอาขี้ผึ้งไปขางไฟ ว่า เอาขี้ผึ้งไปอังไฟ.
ขาง
หมายถึง (ถิ่น-อีสาน) น. โลหะชนิดหนึ่งอย่างเหล็กกระทะ.
ขางดัง
หมายถึง (ถิ่น-อีสาน) น. ดั้งจมูก.
ขางแดง
หมายถึง ดู กางขี้มอด.
ขาจร
หมายถึง [-จอน] น. ลูกค้าที่ไม่ใช่ขาประจำ.
ขาณุ
หมายถึง (แบบ) น. ตอ. (ป.).
ขาด
หมายถึง ก. แยกออกจากกันเพราะถูกดึง ตัด หรือฉีก เป็นต้น เช่น เชือกขาด แขนขาด ผ้าขาด; ควรจะมีแต่ไม่มี เช่น เศรษฐีขาดไฟ; มีไม่ครบ, มีไม่เต็ม, เช่น ขาดคุณสมบัติ; ไม่ครบ, บกพร่อง, เช่น ศีลขาด; ไม่เต็มตามจำนวน เช่น นับเงินขาด; ไม่มาตามกำหนด เช่น ขาดเรียน ขาดประชุม.
ขาดกัน
หมายถึง ก. แยกจากกัน ไม่คบค้าสมาคมกันต่อไป เช่น แม้นมิยกพลไกรไปช่วย ถึงเราม้วยก็อย่ามาดูผี อย่าดูทั้งเปลวอัคคี แต่วันนี้ขาดกันจนบรรลัย. (อิเหนา).
ขาดคราว
หมายถึง ก. ไม่มีไปชั่วระยะเวลาหนึ่ง.
ขาดคอช้าง
หมายถึง ก. ถูกฟันตายบนคอช้างเมื่อเวลาชนช้างกัน, ขาดหัวช้าง ก็เรียก.
ขาดคำ,ขาดปาก
หมายถึง ก. ทันทีที่สุดคำพูด, ทันทีที่จบคำพูด.
ขาดค่า
หมายถึง ก. จำกัดราคาตายตัว.
ขาดตกบกพร่อง
หมายถึง ก. ไม่ครบ, ไม่บริบูรณ์, ยังไม่เรียบร้อย.
ขาดตลาด
หมายถึง ก. ไม่มีขายในท้องตลาดอย่างที่เคยมี.
ขาดตอน
หมายถึง ก. ขาดระยะกัน, ไม่ติดต่อกัน.
ขาดตัว
หมายถึง ว. จำกัดราคาคงที่ไม่เพิ่มไม่ลด, จำกัดราคาตายตัว.
ขาดทุน
หมายถึง ก. ได้น้อยกว่าต้นทุน.
ขาดน้ำใจ
หมายถึง ก. ไม่มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่.
ขาดมือ
หมายถึง ก. เคยมีแล้วหมดไป, ไม่มีเป็นการชั่วคราว.
ขาดลอย
หมายถึง ก. สูญไปโดยไม่มีหวังว่าจะได้คืน เช่น ว่าวขาดลอย, เด็ดขาด เช่น ชนะขาดลอย.
ขาดหัวช้าง
หมายถึง ก. ถูกฟันตายบนคอช้างเมื่อเวลาชนช้างกัน เช่น ผู้ใดชนช้างมีชัยและข้าศึกขาดหัวช้าง. (กฎมนเทียรบาลในกฎ. ราชบุรี), ขาดคอช้าง ก็เรียก.
ขาดอายุ
หมายถึง ก. พ้นระยะเวลาที่กำหนดไว้ เช่น ใบขับขี่ขาดอายุ.
ขาดเม็ด
หมายถึง ก. หายสนิท, หยุดตก, (ใช้แก่ฝน).
ขาดเหลือ
หมายถึง ก. ไม่ครบตามที่ควรมี เช่น ถ้ามีสิ่งใดขาดเหลือ ก็ขอให้บอก.
ขาดแคลน
หมายถึง ก. ขัดสน, อัตคัด.
ขาดใจ
หมายถึง ก. สิ้นใจ, ตาย; โดยปริยายหมายความว่า ยอด, มาก, เช่น สุดสวาทขาดใจ.
ขาตะเกียบ
หมายถึง น. ขาคนที่ลีบเล็ก.
ขาตะไกร
หมายถึง น. ขากรรไกร.
ขาทนียะ
หมายถึง [ขาทะ-] (แบบ) น. อาหารควรเคี้ยว, มักใช้เข้าคู่กับคำ โภชนียะ เป็น ขาทนียโภชนียะ หมายความว่า อาหารที่ควรเคี้ยวและอาหารที่ควรบริโภค. (ป.).
ขาทราย
หมายถึง น. ไม้ ๒ อันผูกหรือร้อยปลายให้อ้าออกเป็นง่ามสำหรับรับหรือคํ้าของ.
ขาน
หมายถึง ว. ใช้ประกอบต่อคำ “ตาย” ว่า ไม้ตายขาน หมายความว่า ต้นไม้ที่ยืนต้นตายเป็นแถว ๆ.
ขาน
หมายถึง ก. กล่าว, เรียก, เอ่ย, พูด, ตอบ, เช่น ขานรับ ขานยาม.
ขานกยาง
หมายถึง ดู สีเสียด ๓.
ขานกยาง
หมายถึง น. ปืนโบราณที่ตั้งยิงบนขาคํ้า; เรียกตรวนที่มีลูกย่าง ๒ อันว่า ตรวนขานกยาง.
ขานนาค
หมายถึง ก. กล่าวคำขอบวชในพิธีบวชนาค.
ขานยาม
หมายถึง (โบ) ก. บอกเวลาเปลี่ยนชั่วโมง.
ขานรหัส
หมายถึง ก. ร้องเรียกโดยใช้สัญญาณหรือสัญลักษณ์ที่กำหนดรู้กันโดยเฉพาะ.
ขานาง
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Homalium tomentosum (Vent.) Benth. ในวงศ์ Flacourtiaceae ดอกเล็ก สีเหลืองอ่อน กลิ่นเหม็น.
ขานไข
หมายถึง (กลอน) ก. กล่าวชี้แจง.
ขาบ
หมายถึง ว. สีนํ้าเงินแก่อมม่วง.
ขาบ
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) ก. แอบ, ซ่อน.
ขาประจำ
หมายถึง น. ลูกค้าที่ติดต่อสม่ำเสมอ.
ขาพับ
หมายถึง น. ส่วนของขาที่พับได้อยู่หลังเข่า.
ขาม
หมายถึง ก. คร้าม, เกรง, มักใช้เข้าคู่กับคำ เกรง เป็น เกรงขาม.
ขาม
หมายถึง (กลอน) น. มะขาม.
ขาม้า
หมายถึง น. ครีบคู่ที่อยู่ตรงอกปลา, ตะเกียบ ก็เรียก.
ขาย
หมายถึง ก. เอาของแลกเงินตรา, โอนกรรมสิทธิ์แห่งทรัพย์สินให้แก่กันโดยตกลงกันว่าผู้รับโอนจะใช้ราคาแห่งทรัพย์สินนั้น มีหลายลักษณะ คือ ชำระเงินในขณะที่ซื้อขายกัน เรียกว่า ขายเงินสด, ขายโดยยอมเก็บเงินอันเป็นราคาของในวันหลัง เรียกว่า ขายเชื่อ, (เลิก) เอาเงินเขามาโดยยอมตนเข้ารับใช้การงานของเจ้าเงิน เรียกว่า ขายตัวลงเป็นทาส.
ขายขาด
หมายถึง ก. ขายไม่รับคืน.
ขายชาติ
หมายถึง ก. ขยายความลับประเทศชาติของตนแก่ศัตรูหรือเอาใจออกหากไปเข้ากับศัตรู เพราะเห็นแก่สินจ้างหรือสิ่งตอบแทนเพื่อทำลายล้างประเทศชาติของตน, ขายบ้านขายเมือง ก็ว่า.
ขายชื่อ
หมายถึง ก. เอาชื่อเข้าแลกในทำนองขาย, ไม่รักชื่อ, ทำให้เสียชื่อเสียง, ถ้าเอาชื่อผู้อื่นไปแอบอ้างหาผลประโยชน์ เรียกว่า เอาชื่อไปขาย.
ขายตัว
หมายถึง ก. เอาตัวแลกเงิน, เอาชื่อเสียงแลกเงิน.
ขายตามคำพรรณนา
หมายถึง (กฎ) น. สัญญาซื้อขายที่คู่สัญญาตกลงซื้อขายทรัพย์สินตามลักษณะและคุณภาพที่ผู้ขายได้บรรยายไว้อย่างละเอียด.
ขายตามตัวอย่าง
หมายถึง (กฎ) น. สัญญาซื้อขายที่คู่สัญญาตกลงซื้อขายทรัพย์สินตามที่ผู้ขายได้แสดงไว้.
ขายทอดตลาด
หมายถึง (กฎ) น. การขายทรัพย์สินที่กระทำโดยเปิดเผยแก่บุคคลทั่วไปด้วยวิธีเปิดโอกาสให้ผู้ซื้อสู้ราคากัน ผู้ใดให้ราคาสูงสุดและผู้ทอดตลาดแสดงความตกลงด้วยเคาะไม้หรือด้วยกิริยาอย่างอื่นตามจารีตประเพณีในการขายทอดตลาด ผู้นั้นเป็นผู้ซื้อทรัพย์สินนั้น.
ขายบ้านขายเมือง
หมายถึง ก. ขายชาติ.
ขายปลีก
หมายถึง ก. ขายเป็นส่วนย่อย, ขายตรงแก่ผู้บริโภคใช้สอย.
ขายผ้าเอาหน้ารอด
หมายถึง (สำ) ก. ยอมเสียสละแม้แต่ของจำเป็นที่ตนมีอยู่ เพื่อรักษาชื่อเสียงของตนไว้, ทำให้สำเร็จลุล่วงไป เพื่อรักษาชื่อเสียงของตนไว้.
ขายฝาก
หมายถึง (กฎ) น. สัญญาซื้อขายซึ่งกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตกไปยังผู้ซื้อ โดยมีข้อตกลงกันว่าผู้ขายอาจไถ่ทรัพย์นั้นคืนได้.
ขายส่ง
หมายถึง ก. ขายเป็นจำนวนมาก ๆ แก่ร้านค้าย่อยหรือร้านที่เป็นลูกค้าประจำ.
ขายหน้า,ขายหน้าขายตา
หมายถึง ก. อับอาย.
ขายหน้าวันละห้าเบี้ย
หมายถึง (สำ) ก. ทำให้ต้องอับอายขายหน้าอยู่ทุกวัน.
ขายหู
หมายถึง ก. ฟังแล้วละอาย ไม่อยากฟัง.
ขายหูขายตา
หมายถึง (แบบ) ก. ได้ยินได้เห็นแล้วรู้สึกอายไม่อยากฟังไม่อยากเห็น เช่น ดอกขายหูขายตา ดอกบนำพารู้. (ลอ), ใช้ว่า ไขหูไขตา ก็มี.
ขายเงินผ่อน
หมายถึง ก. ขายโดยผู้ซื้อชำระเงินเป็นงวด ๆ.
ขายเงินสด
หมายถึง ก. ขายโดยผู้ซื้อชำระเงินในขณะที่ซื้อขายกัน.
ขายเงินเชื่อ,ขายเชื่อ
หมายถึง ก. ขายโดยยอมเก็บเงินอันเป็นมูลค่าในวันหลัง.
ขายเผื่อชอบ
หมายถึง (กฎ) น. สัญญาซื้อขายที่มีเงื่อนไขว่าให้ผู้ซื้อได้มีโอกาสตรวจดูทรัพย์สินก่อนรับซื้อ.
ขายเหมา
หมายถึง [-เหฺมา] ก. ขายเป็นจำนวนรวมทั้งหมด.
(กฎ) น. การขายซึ่งผู้ซื้อตกลงซื้อทรัพย์สินที่ผู้ขายเสนอขายหมดทั้งจำนวนในราคาตามที่ตกลงกัน ซึ่งผู้ซื้อต้องผูกพันชำระราคาและผู้ขายต้องส่งมอบทรัพย์สินทั้งหมดตามที่ตกลงกันไว้ ทั้งนี้ ไม่ว่าทรัพย์สินที่ซื้อขายจะมีปริมาณมากหรือน้อยกว่าที่คิดคำนวณไว้.
ขาล
หมายถึง [ขาน] น. ชื่อปีที่ ๓ ของรอบปีนักษัตร มีเสือเป็นเครื่องหมาย; เสือ. (ข.).
ขาลาก
หมายถึง ว. อาการที่เดินยกขาไม่ขึ้น.
ขาว
หมายถึง น. สีชนิดหนึ่งเหมือนสำลี.
ว. มีสีอย่างสำลี, โดยปริยายหมายความว่า แจ่มแจ้ง, สะอาดบริสุทธิ์, ปราศจากมลทิน.
ขาว
หมายถึง น. เทียนขาว. (ดู เทียนขาว).
ขาวจีบ
หมายถึง น. ชื่อส้มโอพันธุ์หนึ่ง ผลขนาดส้มโอพันธุ์ขาวใหญ่ แต่แป้นกว่า.
ขาวพวง
หมายถึง น. ชื่อส้มโอพันธุ์หนึ่ง ผลคล้ายส้มจุก ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑๕ เซนติเมตร.
ขาวม้า
หมายถึง น. ชื่อเรียกผ้าฝ้ายทอเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มักมีลายตาหมากรุก ใช้ผลัดอาบนํ้าหรือเคียนพุงเป็นต้น เรียกว่า ผ้าขาวม้า, (ปาก) ผ้าขะม้า.
ขาวใหญ่
หมายถึง น. ชื่อส้มโอพันธุ์หนึ่ง ผลคล้ายส้มโอพันธุ์ขาวพวง แต่ขนาดใหญ่กว่า.
ขาสิงห์
หมายถึง น. ขาโต๊ะ ตั่ง หรือตู้เป็นต้นที่ออกแบบให้คล้ายขาของสิงห์.
ขาหนีบ
หมายถึง น. บริเวณโคนขาด้านหน้าตรงส่วนที่ต่อกับลำตัว.
ขาหมา
หมายถึง น. ไม้ ๒ อันที่ทำเป็นขาไขว้กัน ใช้วางบนหลังช้าง สำหรับนั่ง บรรทุกของ หรือลากไม้.
ขาหยั่ง
หมายถึง [-หฺยั่ง] น. ไม้ ๓ อันผูกปลายรวมกันและกางออกไป สำหรับตั้งหรือห้อยของต่าง ๆ.
ขาอ่อน
หมายถึง น. ส่วนหลังของขานับตั้งแต่โคนขาถึงขาพับ.
ขาเกวียน
หมายถึง (โบ) น. ลูกล้อเกวียน เช่น ขาเกวียนขาหนึ่ง. (อัยการเบ็ดเสร็จ).
ขาเขียด
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Monochoria vaginalis (Burm.f.) Kunth ในวงศ์ Pontederiaceae ดอกสีม่วงนํ้าเงิน เกิดในนํ้าและปลักตม กินได้.
ขาใหญ่
หมายถึง (ปาก) น. นักเลงผู้มีอิทธิพล, นักโทษหรือผู้กักขังที่มีอิทธิพล.
ขาไก่
หมายถึง ดู หางแข็ง.
ขาไก่
หมายถึง น. เรียกขนมปังกรอบค่อนข้างแข็ง ขนาดโตเท่านิ้วหัวแม่มือ ยาวประมาณ ๘ นิ้ว ว่า ขนมปังขาไก่.
ขาไก่
หมายถึง น. (๑) ชื่อไม้พุ่มชนิด Strobilanthes dolicophylla R. Ben. ในวงศ์ Acanthaceae ต้นสูงประมาณ ๑ เมตร ปลูกเป็นรั้ว.
(๒) ชื่อเห็ดชนิดหนึ่งในพวกเห็ดโคน แต่ใหญ่และแข็งกว่า.
(๓) เรียกอ้อยชนิดลำเล็กสีเหลืองว่าอ้อยขาไก่.
ขาไพ่
หมายถึง น. ผู้ร่วมเล่นการพนันไพ่, ลักษณนามว่า ขา.
ขำ
หมายถึง ว. มีลักษณะหน้าตาคมชวนให้มอง เช่น งามขำ ดำขำ; ขบขัน เช่น นึกขำ.
ขำ
หมายถึง น. สิ่งหรือข้อความที่มีนัย ไม่ควรเปิดเผย เช่น แล้วทูลว่านางคันธมาลี ให้ข้านี้นำของมาถวาย เป็นความขำกำชับมามากมาย พลางยอบกายเข้าไปให้ใกล้ชิด. (คาวี).
ขิก
หมายถึง (ปาก) น. เรียกรูปจำลองอวัยวะเพศชาย ใช้เป็นเครื่องรางของขลัง ว่า ไอ้ขิก อ้ายขิก หรือ ปลัดขิก, ขุนเพ็ด ก็เรียก.
ขิก ๆ
หมายถึง ว. หัวเราะเสียงอย่างนั้น.
ขิกหัว
หมายถึง (โบ) ก. หัวเราะเบา ๆ เช่น พระลออดบ่ได้ ขิกหัว. (ลอ).
ขิง
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Zingiber officinale Roscoe ในวงศ์ Zingiberaceae เหง้ามีกลิ่น รสเผ็ด ใช้ประกอบอาหารและทำยาได้, ขิงแกลง หรือ ขิงแครง ก็เรียก.
