ตัวอย่าง พุทธสุภาษิต ที่ใช้บ่อย 200 คำ
พุทธสุภาษิตหรือพุทธศาสนสุภาษิต หมายถึง ถ้อยคำดี ๆ ในพระพุทธศาสนา แต่ไม่ได้หมายความเฉพาะคำที่พระพุทธองค์ตรัสไว้เท่านั้น แม้สุภาษิตแทบทั้งหมดจะเป็นพระพุทธพจน์ก็ตาม แต่ก็ยังมีสุภาษิตคำอื่นที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนาด้วย
รวมตัวอย่างของ พุทธสุภาษิต ที่ใช้บ่อย ๆ ในชีวิตประจำวัน ไว้ให้ดังนี้
- การกู้หนี้ เป็นทุกข์ในโลก
หมวดหมู่ หมวดทุกข์-พ้นทุกข์
- การฝึกจิตที่ข่มยาก ที่เบา มักตกไปในอารมณ์ที่น่าใคร่ เป็นความดี, เพราะว่าจิตที่ฝึกแล้ว นำสุขมาให้
หมวดหมู่ หมวดจิต
- การใฝ่ใจศึกษา เป็นเครื่องพัฒนาความรู้
หมวดหมู่ หมวดการศึกษา
- การพลัดพรากจากสิ่งที่รัก ก่อให้เกิดทุกข์
หมวดหมู่ หมวดทุกข์-พ้นทุกข์
- การไม่ทำบาป นำสุขมาให้
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- การเลือกให้ พระสุคตทรงสรรเสริญ
หมวดหมู่ หมวดทาน
- การอยู่ร่วมกับคนพาลเป็นทุกข์ เหมือนอยู่ร่วมกับศัตรูตลอดเวลา
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- กาลเวลาย่อมกลืนกินสรรพสัตว์ทั้งหลาย พร้อมกันไปกับตัวมันเอง
หมวดหมู่ หมวดชีวิต-ความตาย
- ขันติคือความอดทน เป็นตบะอย่างยิ่ง
หมวดหมู่ หมวดอดทน
- ขึ้นชื่อว่าศิลปะ แม้เช่นใดเช่นหนึ่ง ก็ยังประโยชน์ให้สำเร็จได้
หมวดหมู่ หมวดพิเศษสำหรับบุคคลทั่วไป
- คนเกียจคร้าน ย่อมไม่พบความสุข
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- คนเกียจคร้านย่อมไม่พบทางด้วยปัญญา
หมวดหมู่ หมวดปัญญา
- คนโกรธย่อมฆ่าได้แม้มารดาของตน
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- คนขยัน ย่อมหาทรัพย์ได้
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- คนแข็งกระด้างก็มีเวร
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- คนควรให้ของที่ควรให้
หมวดหมู่ หมวดทาน
- คนโง่ คนพาล ไม่ควรเป็นผู้นำ
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- คนโง่ ไม่ควรเป็นผู้นำ
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- คนดี ชอบช่วยเหลือเกื้อกูลผู้อื่น
หมวดหมู่ หมวดทาน
- คนใดเป็นนักเลงหญิง นักเลงสุรา และนักเลงการพนัน ย่อมล้างผลาญทรัพย์ที่ตนได้แล้ว ๆ , ข้อนั้นเป็นเหตุแห่งผู้ฉิบหาย
หมวดหมู่ หมวดพิเศษสำหรับบุคคลทั่วไป
- คนใดมีจิตไม่ท้อถอย มีใจไม่หดหู่ บำเพ็ญกุศลธรรมเพื่อบรรลุที่เกษมจากโยคะ พึงบรรลุธรรมเป็นที่สิ้นสังโยชน์ทั้งปวงได้
หมวดหมู่ หมวดจิต
- คนที่ผลัดวันประกันพรุ่งนี้ ย่อมเสื่อม ยิ่งผลัดวันมะรืนนี้ ก็ยิ่งเสื่อม
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- คนที่เห็นแต่โทษผู้อื่น คอยแต่เพ่งโทษนั้น อาสวะก็เพิ่มพูน เขายังไกลจากความสิ้นอาสวะ
หมวดหมู่ หมวดกิเลส
- คนนั่งนิ่ง เขาก็นินทา คนพูดมาก เขาก็นินทา แม้แต่คนพูดพอประมาณ เขาก็นินทา คนไม่ถูกนินทา ไม่มีในโลก
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- คนผู้ทุศีลย่อมได้รับความติเตียน และ ความเสียชื่อเสียง ส่วนผู้มีศีลธรรม ได้รับชื่อเสียง และ ความยกย่องสรรเสริญทุกเมื่อ
หมวดหมู่ หมวดศีล
- คนผู้มีสติ มีความเจริญทุกเมื่อ
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- คนผู้สดับน้อยนี้ ย่อมแก่ไป เหมือนวัวแก่ อ้วนแต่เนื้อ แต่ปัญญาไม่เจริญ
หมวดหมู่ หมวดปัญญา
- คนพาลเท่านั้น ย่อมไม่สรรเสริญทาน
หมวดหมู่ หมวดทาน
- คนพูดไม่จริง ย่อมเข้าถึงนรก
หมวดหมู่ หมวดวาจา
- คนมักโกรธ ย่อมอยู่เป็นทุกข์
หมวดหมู่ หมวดความโกรธ
- คนมักทำบาปเพราะความหลง
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- คนมีปัญญา พึงสร้างเกาะที่น้ำหลากมาให้ท่วมไม่ได้ ด้วยความหมั่น ความไม่ประมาท ความสำรวม และความข่มใจ
หมวดหมู่ หมวดความไม่ประมาท
- คนมีปัญญาดีไม่ประมาทในเมื่อผู้อื่นประมาท มักตื่นในเมื่อผู้อื่นหลับ ย่อมละทิ้งผู้ประมาท (คนโง่) เหมือนม้าฝีเท้าเร็ว ทิ้งม้าไม่มีกำลังไปฉะนั้น
หมวดหมู่ หมวดความไม่ประมาท
- คนมีปัญญาทราม ได้ยศแล้ว ย่อมประพฤติสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์แก่ตน ย่อมปฏิบัติ เพื่อเบียดเบียนทั้งตนและผู้อื่น
หมวดหมู่ หมวดปัญญา
คำบาลี ยสํ ลทฺธาน ทุมฺเมโธ อนตฺถํ จรติ อตฺตโน อตฺตโน จ ปเรสญฺเจ หึสาย ปฏิปชฺชติ
ความหมาย ผู้คิดหรือประพฤติปฏิบัติไม่ชอบ หากยิ่งได้มียศมีตำแหน่งเสริมเข้าไป มักจะยิ่งทำในสิ่งไม่ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป ทำให้เกิดผลกระทบในด้านลบทั้งต่อตัวเขาเองและผู้คนรอบข้าง
- คนมีปัญญาทำจิตที่ดิ้นรน กวัดแกว่ง รักษายาก ห้ามยาก ให้ตรงได้ เหมือนช่างศร ทำลูกศรให้ตรงได้ฉะนั้น
หมวดหมู่ หมวดจิต
- คนมีสติ เป็นผู้ประเสริฐทุกวัน
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- คนมีสติ ย่อมได้รับความสุข
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- คนมีสันดานชั่ว ย่อมลำบากเพราะกรรมของตน
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- คนไม่ถูกนินทา ไม่มีในโลก
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- คนสะอาด ไม่ยินดีในความชั่ว
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- คนห่อกฤษณาด้วยใบไม้ แม้ใบไม้ก็หอมไปด้วยฉันใด การคบกับนักปราชญ์ก็หอมไปด้วยฉันนั้น
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- คนห่อปลาเน่าด้วยใบหญ้าคา แม้หญ้าคาก็พลอยเหม็นเน่าไปด้วยฉันใด การคบกับคนพาลก็เป็นคนพาลฉันนั้น
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- คนเห็นแก่ตัว เป็นคนสกปรก
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- คนอกตัญญูค่อยจับผิดอยู่เป็นนิตย์ ขะทำให้เขาพอใจไม่ได้ ถึงจะให้แผ่นดินทั้งหมดแก่เขา ผู้มีปกติมองหาโทษอยู่เสมอ ก็จะทำให้เขาพอใจไม่ได้
หมวดหมู่ คนอกตัญญู
คำบาลี อกตัญญุสสะ โปสัสสะ นิจจัง วิวะระทัสสิโน สัพพัญเจ ปะฐะวิง ทัชชา เนวะ นัง อะภิราธะเยฯ
- คบคนเช่นใด ก็เป็นคนเช่นนั้น
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- คบคนเช่นใด ย่อมเป็นคนเช่นนั้น
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- คบคนเช่นใดเป็นมิตร เขาก็เป็นคนเช่นนั้น เพราะการอยู่ร่วมกันย่อมเป็นเช่นนั้น
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ควรคบมิตรที่ดี
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ควรทำแต่ความเจริญ อย่าเบียดเบียนผู้อื่น
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- ควรทำบุญอันนำสุขมาให้
หมวดหมู่ หมวดบุญ
- ควรระแวงในศัตรู แม้ในมิตรก็ไม่ควรไว้ใจ
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ควรระแวงภัยที่ควรระแวง พึงระวังภัยที่ยังไม่มาถึง ผู้ฉลาดย่อมมองดูโลกทั้ง 2 เพราะกลัวต่ออนาคต
หมวดหมู่ หมวดพิเศษสำหรับบุคคลทั่วไป
- ความกตัญญูกตเวที เป็นเครื่องหมายของคนดี
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- ความกตัญญูกตเวที เป็นเครื่องหมายแห่งคนดี
หมวดหมู่ หมวดพิเศษสำหรับบุคคลทั่วไป
- ความกตัญญูกตเวทีเป็นเครื่องหมายของคนดี
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- ความโกรธเป็นดังสนิมศัสตราในโลก
หมวดหมู่ หมวดความโกรธ
- ความคุ้นเคยเป็นญาติอย่างยิ่ง
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ความดี อันคนชั่วทำยาก
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ความดี อันคนดีทำง่าย
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ความเป็นสหายไม่มีในคนพาล
หมวดหมู่ หมวดมิตร
- ความพร้อมเพรียงของปวงชนผู้เป็นหมู่ ยังความเจริญให้สำเร็จ
หมวดหมู่ หมวดสามัคคี
- ความพร้อมเพรียงของหมู่คณะย่อมนำสุขมาให้
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- ความพร้อมเพรียงของหมู่เป็นสุข และ การสนับสนุนคนผู้พร้อมเพรียงกันก็เป็นสุข, ผู้ยินดีในคนผู้พร้อมเพรียงกัน ตั้งอยู่ในธรรม ย่อมไม่คลาดจากธรรมอันเกษมจากโยคะ
หมวดหมู่ หมวดศีล
- ความมีปัญญา ย่อมรู้ได้จากการสนทนา
หมวดหมู่ หมวดการศึกษา
- ความไม่เบียดเบียนกันเป็นสุขในโลก
หมวดหมู่ หมวดความสุข
- ความไม่มีโรค เป็นลาภอันประเสริฐ
หมวดหมู่ หมวดพิเศษสำหรับบุคคลทั่วไป
- ความรักอื่น เสมอด้วยความรักตนเองไม่มี
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ความโลภเป็นอันตรายแห่งธรรมทั้งหลาย
หมวดหมู่ หมวดกิเลส
- ความสั่งสมบาป นำทุกข์มาให้
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- ความสันโดษเป็นทรัพย์อย่างยิ่ง
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- ความสำรวมในที่ทั้งปวง เป็นดี ท่านว่าศีล เป็นความดี
หมวดหมู่ หมวดศีล
- ความสุขอื่น ยิ่งกว่าความสงบไม่มี
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- ความหิวเป็นโรคอย่างยิ่ง สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง รู้ข้อนั้นตามเป็นจริงแล้ว ดับเสียได้ เป็นสุขอย่างยิ่ง
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- ความอดทน นำมาซึ่งประโยชน์สุข
หมวดหมู่ หมวดอดทน
- ความอดทน เป็นเครื่องประดับของนักปราชญ์
หมวดหมู่ หมวดอดทน
- ความอดทน เป็นตปะ (ตบะ) ของผู้พากเพียร
หมวดหมู่ หมวดอดทน
- ความอดทนเป็นเครื่องประดับของนักปราชญ์ ความอดทนเป็นตบะของผู้พากเพียร ความอดทนเป็นกำลังของนักพรต ความอดทนนำประโยชน์สุขมาให้
หมวดหมู่ หมวดอดทน
- คำจริงเป็นสิ่งไม่ตาย
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำ ดีกว่า
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- จงเตือนตน ด้วยตนเอง
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- จงเตือนตนด้วย ตนเอง
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- จงมีความพยายามในหน้าที่ของตน
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- จงสามัคคีมีน้ำใจต่อกัน
หมวดหมู่ หมวดสามัคคี
- จิตจอดอยู่กับใคร ถึงไกลกัน ก็เหมือนอยู่ชิดใกล้ ใจหมางเมินใคร ถึงใกล้กัน ก็เหมือนอยู่แสนไกล
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ชนะตนนั่นแหละ เป็นดี
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ชนะตนนั่นแหละประเสริฐกว่า
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- ชื่อว่าที่ลับ ไม่มีในโลก
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ดอกบัว เกิดและเจริญงอกงามในน้ำแต่ไม่ติดน้ำ ทั้งส่งกลิ่นหอม ชื่นชูใจให้รื่นรมย์ฉันใด พระพุทธเจ้าทรงเกิดในโลก และอยู่ในโลก แต่ไม่ติดโลก เหมือนบัวไม่ติดน้ำฉันนั้น
หมวดหมู่ หมวดพบสุข
- ได้ลาภ เสื่อมลาภ ได้ยศ เสื่อมยศ นินทา สรรเสริญ สุข และ ทุกข์ สิ่งเหล่านี้เป็นธรรมดาในหมู่มนุษย์ไม่มีความเที่ยงแม้แน่นอน อย่าเศร้าโศกเลย ท่านจะโศกเศร้าไปทำไม
หมวดหมู่ หมวดพบสุข
- ตนแลเป็นที่พึ่งแห่งตน
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ตราบเท่าที่บาปยังไม่ให้ผล คนเขลายังเข้าใจว่ามีรสหวาน แต่บาปให้ผลเมื่อใด คนเขลาย่อมประสบทุกข์เมื่อนั้น
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- ถ้าคนพึงทำบาป ก็ไม่ควรทำบาปนั้นบ่อย ๆ ไม่ควรทำความพอใจในบาปนั้น เพราะการสั่งสมบาปนำทุกข์มาให้
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ถ้าประสบสุขทุกข์ เพราะบุญบาปที่ทำไว้ก่อนเป็นเหตุ ชื่อว่าเปลื้องบาปเก่าที่ทำไว้ ดุจเปลื้องหนี้ฉะนั้น
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ถ้าพึงเห็นสุขอันไพบูลย์ เพราะยอมเสียสละสุขส่วนน้อย ผู้มีปัญญาเล็งเห็นสุขอันไพบูลย์ ก็ควรสละสุขส่วนน้อยเสีย
หมวดหมู่ หมวดปัญญา
- ถ้าสอนผู้อื่นฉันใด พึ่งทำตนฉันนั้น ผู้ฝึกตนดีแล้ว ควรฝึกผู้อื่น ได้ยินว่าตนแลฝึกยาก
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ถึงสิ้นทรัพย์ ผู้มีปัญญาก็เป็นอยู่ได้, แต่อับปัญญา แม้มีทรัพย์ก็เป็นอยู่ไม่ได้
หมวดหมู่ หมวดปัญญา
- ท่านทั้งหลาย จงยินดีในความไม่ประมาท คอยรักษาจิตของตน จงถอนตนขึ้นจากหล่ม เหมือนช้างที่ตกหล่มถอนตนขึ้นฉะนั้น
หมวดหมู่ หมวดความไม่ประมาท
- ท่านทั้งหลายจงเห็นความเกียจคร้านว่าเป็นภัย และ เห็นการปรารภความเพียรว่าปลอดภัย แล้วปรารภความเพียรเถิด นี้เป็นพุทธานุศาสนี
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- ท่านทั้งหลายต้องทำความเพียรเอง ตถาคตเป็นแต่ผู้บอก ผู้มีปกติเพ่งพินิจดำเนินไปแล้วจักพ้นจากเครื่องผูกของมาร
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- ท่านว่า ทานและการรบ เสมอกัน
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ทำกรรมใดแล้วร้อนใจภายหลัง กรรมที่ทำแล้วนั้นไม่ดี
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ทำไม่ได้ อย่าพูด
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- ทุกข์เท่านั้นเกิดขึ้น ทุกข์ย่อมตั้งอยู่ และเสื่อมไป นอกจากทุกข์ไม่มีอะไรเกิด นอกจากทุกข์ไม่มีอะไรดับ
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- โทษคนอื่น เห็นง่าย แต่โทษตนเองเห็นยาก
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- บัณฑิตพึงตั้งตนไว้ในคุณอันสมควรก่อน แล้วจึงสอนผู้อื่นภายหลัง จึงไม่มัวหมอง
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- บัณฑิตพึงทำความเป็นเพื่อนกับคนมีศรัทธา มีศีลเป็นที่รัก มีปัญญาและเป็นพหุสูต เพราะการสมาคมกับคนดีเป็นความเจริญ
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- บัณฑิตไม่ควรทำความเป็นเพื่อนกับคนส่อเสียด คนมักโกรธ คนตระหนี่ และคนเพลิดเพลินในสมบัติ เพราะการสมาคมกับคนชั่ว เป็นความเลวทราม
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- บัณฑิตไม่พึงคบอสัตบุรุษ พึงคบแต่สัตบุรุษ เพราะอสัตบุรุษย่อมนำไปสู่นรก สัตบุรุษย่อมนำไปสู่สุคติ
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- บัณฑิตย่อมบันเทิงในความไม่ประมาท
หมวดหมู่ หมวดความไม่ประมาท
- บัณฑิตย่อมฝึกตน
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- บัณฑิตย่อมไม่แสดงอาการขึ้นลง
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- บัณฑิตย่อมสรรเสริญความไม่ประมาท
หมวดหมู่ หมวดความไม่ประมาท
- บาปกรรม ที่ทำแล้วย่อมไม่มีเปลี่ยนแปลง เหมือนนมสดที่รีดในวันนั้น, บาปย่อมตามเผาคนเขลา เหมือนไฟที่เถ้ากลบไว้
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- บาปไม่มี แก่ผู้ไม่ทำ
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- บุคคลควรเตือนกัน ควรสอนกัน และ ป้องกันจากคนไม่ดี เพราะเขาย่อมเป็นที่รักของคนดี แต่ไม่เป็นที่รักของคนไม่ดี
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- บุคคลหว่านพืชเช่นใด ย่อมได้ผลเช่นนั้น ผู้ทำกรรมดี ย่อมได้ผลดี ผู้ทำกรรมชั่ว ย่อมได้ผลชั่ว
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- บุญเป็นที่พึ่งของสัตว์ ในโลกหน้า
หมวดหมู่ หมวดบุญ
- ประโยชน์ทั้งหลาย ย่อมล่วงเลยคนผู้ทอดทิ้งการงาน ด้วยอ้างว่าหนาวนัก ร้อนนัก เย็นเสียแล้ว
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ปราชญ์ พึงรักษาศีล
หมวดหมู่ หมวดธรรม
คำบาลี สีลํ รกฺเขยฺย เมธาวี
- ปราชญ์ผู้ให้ความสุข ย่อมได้รับความสุข
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ปัญญา เปรียบเสมือนเครื่องประดับแห่งตน
หมวดหมู่ หมวดการศึกษา
- ปัญญา ย่อมเกิดเพราะการฝึกฝน
หมวดหมู่ หมวดการศึกษา
- ปัญญาประเสริฐกว่าทรัพย์
หมวดหมู่ หมวดปัญญา
- ปัญญาย่อมประเสริฐกว่าทรัพย์
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- เปล่งวาจางามยังประโยชน์ให้สำเร็จ
หมวดหมู่ หมวดวาจา
- ผู้เกลียดธรรม เป็นผู้เสื่อม
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- ผู้ขยันในหน้าที่การงาน ไม่ประมาท เข้าใจจัดการงาน เลี้ยงชีวิตพอสมควร จึงรักษาทรัพย์ที่หามาได้
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- ผู้คบคนชั่ว ย่อมถึงความสุขโดยส่วนเดียวไม่ได้ เขาย่อมยังตนให้ประสบโทษ เหมือนกิ้งก่าเข้าฝูงเหี้ยฉะนั้น
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ผู้เคารพผู้อื่น ย่อมมีความเคารพตนเอง
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- ผู้ชอบธรรม เป็นผู้เจริญ
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- ผู้ใด อันผู้อื่นทำความดี ทำประโยชน์ให้ในกาลก่อนย่อมสำนึก (คุณของเขา) ได้ ประโยชน์ที่ผู้นั้นปรารถนาย่อมเจริญ
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- ผู้ใดเกียจคร้าน มีความเพียรเลว พึงเป็นอยู่ตั้งร้อยปี แต่ผู้ปรารถนาความเพียรมั่นคง มีชีวิตอยู่เพียงวันเดียว ประเสริฐกว่าผู้นั้น
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- ผู้ใดทำกรรมชั่ว ล่อลวงเอาทรัพย์พี่น้อง พ่อแม่ ผู้นั้นมีจิตชั่วร้าย ย่อมไม่มีความเจริญ แม้เทวดาก็ไม่บูชาเขา
หมวดหมู่ หมวดจิต
- ผู้ใดมีความไร้ศีลธรรมครอบคลุม เหมือนย่านทรายคลุมไม้สาละ ผู้นั้นชื่อว่าทำตนเหมือนถูกผู้ร้ายคุมตัว
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ผู้ใดมีปัญญาทราม มีใจไม่มั่นคง พึงเป็นอยู่ตั้งร้อยปี ส่วนผู้มีปัญญาเพ่งพินิจ มีชีวิตอยู่เพียงวันเดียว ประเสริฐกว่า
หมวดหมู่ หมวดความประมาท
- ผู้ตั้งใจศึกษา ย่อมได้ปัญญา
หมวดหมู่ หมวดการศึกษา
- ผู้ถึงพร้อมด้วยศีล มีปัญญา มีใจมั่นคงดีแล้วปรารภความเพียร ตั้งตนไว้ในธรรม ในกาลทุกเมื่อ ย่อมข้ามโอฆะที่ข้ามได้ยาก
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- ผู้ประทุษร้ายมิตรเป็นคนเลวแท้
หมวดหมู่ หมวดมิตร
- ผู้ประพฤติดี ย่อมฝึกตนอยู่เป็นนิจ
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ผู้ประมาท เหมือนคนตายแล้ว
หมวดหมู่ หมวดความประมาท
- ผู้ปรารถนาความสุขที่มั่นคง พึงเว้นมิตรชั่วเสีย คบแต่บุคคลสูงสุด และพึงตั้งอยู่ในโอวาทของท่าน
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ผู้มีจิตสงบ มีปัญญาเครื่องรักษาตัว มีสติ เป็นผู้เพ่งพินิจ ไม่เยื่อใยในกาม ย่อมเห็นธรรมโดยชอบ
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- ผู้มีจิตอันไม่ชุ่มด้วยราคะ มีใจอันโทสะไม่กระทบแล้ว มีบุญและบาปอันละได้แล้ว ตื่นอยู่ ย่อมไม่มีภัย
หมวดหมู่ หมวดจิต
- ผู้มีตน ฝึกตนดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งซึ่งได้ยาก
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- ผู้มีปัญญา ถึงพร้อมด้วยความรู้ ฉลาดในวิธีจัดการงาน รู้กาลและรู้สมัย เขาพึงอยู่ในราชการได้
หมวดหมู่ หมวดปัญญา
- ผู้มีปัญญา พึงรักษาจิตที่เห็นได้ยากนัก ละเอียดนัก มักตกไปในอารมณ์ที่น่าใคร่, เพราะว่าจิตที่คุ้มครองแล้วนำสุขมาให้
หมวดหมู่ หมวดจิต
- ผู้มีปัญญาทราม มีจิตใจกระด้าง ถึงฟังคำสอนของพระชินเจ้า ก็ยังห่างไกลจากพระสัทธรรม เหมือนดินกับฟ้า
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- ผู้ไม่ประมาท ย่อมไม่ตาย
หมวดหมู่ หมวดความไม่ประมาท
- ผู้หมั่นในการงาน ไม่ประมาท เป็นผู้รอบคอบ จัดการงานเรียบร้อย จึงควรอยู่ในราชการ
หมวดหมู่ หมวดกรรม
คำบาลี อุฏฺฐาตา กมฺมเธยฺเยสุ อปฺปมตฺโต วิจกฺขโณ สุสํวิหิตกมฺมนฺโต ส ราชวสตึ วเส
ความหมาย ข้าราชการ คือผู้ทำงานของพระเจ้าแผ่นดินหรือทำงานของรัฐบาล นั่นคือ ผู้รับใช้ประเทศชาตินั่นเอง จึงต้องเป็นผู้ขยันทำงาน รอบคอบ ซื่อสัตย์ สุจริต เพื่อพาประเทศชาติให้เจริญรุ่งเรือง
- ผู้ให้ ย่อมผูกไมตรีไว้ได้
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ผู้ให้ข้าว ชื่อว่าให้กำลัง ผู้ให้ผ้า ชื่อว่าให้ผิวพรรณ ผู้ให้ยานพาหณะ ชื่อว่าให้ความสุข ผู้ให้ประทีปโคมไฟ ชื่อว่าให้จักษุ
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ผู้ให้ย่อมเป็นที่รัก คนหมู่มากย่อมคบเขา
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ผู้ให้สิ่งที่เลิศ ย่อมได้สิ่งที่เลิศอีก
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ผู้ให้สิ่งที่เลิศ ให้สิ่งที่ดี ให้สิ่งที่ประเสริฐ ย่อมเป็นผู้มีอายุยืน มียศในภพที่ตนเกิด
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ผู้ให้สิ่งประเสริฐ ย่อมถึงฐานะที่ประเสริฐ
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ผู้ไหว้ ย่อมได้รับการไหว้ตอบ
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- ฝนย่อมรั่วรดเรือนที่มุงไม่ดีฉันใด, ราคะย่อมรั่วรดจิตที่ไม่ได้อบรมฉันนั้น
หมวดหมู่ หมวดจิต
- พวกโจร เป็นเสนียดของโลก
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- พึงขวนขวายในเป้าหมายของตน
หมวดหมู่ หมวดตน- ฝึกตน
- พึงชนะคนโกรธ ด้วยความไม่โกรธ
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- พึงชนะคนโกรธด้วยความไม่โกรธ
หมวดหมู่ หมวดการชนะ
- พึงชนะคนพูดปดด้วยคำจริง
หมวดหมู่ หมวดการชนะ
- พึงชนะคนไม่ดีด้วยความดี
หมวดหมู่ หมวดการชนะ
- พึงตัดความโกรธด้วยความข่มใจ
หมวดหมู่ หมวดความโกรธ
- พึงรักษาความดีของคนไว้ ดังเกลือรักษาความเค็ม
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- พึงละเว้นบาปทั้งหลาย
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- พึงศึกษาความสามัคคี ความสามัคคีนั้น ท่านผู้รู้ทั้งหลาย สรรญเสริญแล้ว ผู้ยินดีในสามัคคี ตั้งอยู่ในธรรม ย่อมไม่คลาดจากธรรมอันเกษมจากโยคะ
หมวดหมู่ หมวดสามัคคี
- พึงสละทรัพย์ เพื่อรักษาอวัยวะ พึงสละอวัยวะ เพื่อรักษาชีวิต พึ่งสละ ทั้งทรัพย์ อวัยวะ และ ชีวิต เพื่อรักษาธรรม (ความถูกต้อง)
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- พูดอย่างไร ทำได้อย่างนั้น
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- เพราะความไว้ใจภัยจึงตามมา
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- ฟังด้วยดี ย่อมได้ปัญญา
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอจงเป็นผู้ไม่ประมาท มีสติ มีศีลดีงาม ตั้งความดำริไว้ให้ดี คอยรักษาจิตใจของตน
หมวดหมู่ หมวดความไม่ประมาท
- มีมิตรเลวมีเพื่อนเลว ย่อมมีมารยาทเลวและที่เที่ยวเลว
หมวดหมู่ หมวดมิตร
- มีศัตรูเป็นบัณฑิต ดีกว่ามีมิตรเป็นคนพาล
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- เมื่อคนโง่มีปัญญาทราม ทำกรรมชั่วอยู่ก็ไม่รู้สึก เขาเดือดร้อนเพราะกรรมของตน เหมือนถูกไฟไหม้
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- เมื่อผู้อื่นทำความดีให้ ทำประโยชน์ให้ก่อน แต่เราไม่สำนึกบุญคุณ เมื่อมีกิจเกิดขึ้นภายหลัง จะหาผู้ช่วยทำไม่ได้
หมวดหมู่ หมวดกิเลส
- เมื่อมีจิตใจไม่หนักแน่น เห็นคนใจเบา มักประทุษร้ายมิตร ผู้มีความประพฤติกลับกลอกเป็นนิตย์ ย่อมไม่มีความสุข
หมวดหมู่ หมวดพิเศษสำหรับบุคคลทั่วไป
- เมื่อมีจิตไม่มั่นคง ไม่รู้พระสัทธรรม มีความเลื่อมใสเลื่อนลอย ปัญญาย่อมไม่บริบูรณ์
หมวดหมู่ หมวดจิต
- เมื่อให้ บุญก็เพิ่มขึ้น
หมวดหมู่ หมวดทาน
- ไม่ควรทำบาป เพราะเห็นแก่กิน
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- ไม่ควรเสพธรรมที่เลว ไม่ควรอยู่กับความประมาท ไม่ควรเสพมิจฉาทิฏฐิ ไม่ควรเป็นคนรกโลก
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- โลกถูกจิตนำไป ถูกจิตชักไป, สัตว์ทั้งปวงไปสู่อำนาจแห่งจิตอย่างเดียว
หมวดหมู่ หมวดจิต
- โลภะ โทสะ โมหะ เกิดจากตัวเอง ย่อมเบียดเบียนผู้มีใจชั่ว ดุจขุยไผ่ฆ่าต้นไผ่ฉะนั้น
หมวดหมู่ หมวดกิเลส
- วันคืนย่อมล่วงไป ชีวิตย่อมหมดเข้าไป อายุของสัตว์ ย่อมสิ่นไป เหมือนน้ำแห่งแม่น้ำน้อย ๆ ฉะนั้น
หมวดหมู่ หมวดชีวิต-ความตาย
- เวรย่อมระงับด้วยการไม่จองเวร
หมวดหมู่ หมวดบาป-เวร
- ศีล พึงรู้ได้ด้วยการอยู่ร่วมกัน
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- ศีลยังประโยชน์ให้สำเร็จตราบเท่าชรา
หมวดหมู่ หมวดศีล
- สติ เป็นธรรมเครื่องตื่นอยู่ในโลก
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
- สังขาร เป็นทุกข์อย่างยิ่ง
หมวดหมู่ หมวดทุกข์-พ้นทุกข์
- สังขารทั้งหลาย ไม่เที่ยงหนอ
หมวดหมู่ หมวดพิเศษสำหรับบุคคลทั่วไป
- สัตว์ทั้งหลายย่อมต้องการความสุข ผู้ใดแสวงหาสุขเพื่อตน ไม่เบียดเบียนเขาด้วยอาชญา ผู้นั้นละไปแล้ว ย่อมได้สุข
หมวดหมู่ หมวดกรรม
- สิ่งทั้งหลายทั้งปวง ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น
หมวดหมู่ หมวดธรรม
- เหย้าเรือนที่ปกครองไม่ดี นำทุกข์มาให้
หมวดหมู่ หมวดทุกข์-พ้นทุกข์
- อย่าปล่อยกาลเวลาให้ล่วงไปโดยเปล่าประโยชน์
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- อย่ารำพึงถึงความหลัง อย่ามัวหวังถึงอนาคต
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- อยู่ร่วมกับคนชั่ว ย่อมมีแต่ความทุกข์
หมวดหมู่ หมวดธรรมเบื้องต้น
- อยู่ร่วมกับปราชญ์นำสุขมาให้ เหมือนสมาคมกับญาติ
หมวดหมู่ หมวดคบหา
- อริยมรรคย่อมบริสุทธิ์ เมื่อขับไล่ความหลับ ความเกียจคร้าน ความบิดขี้เกียจ ความไม่ยินดี และ ความเมาอาหารนั้นได้ด้วยความเพียร
หมวดหมู่ หมวดความเพียร
- อ่อนไป ก็ถูกเขาหมิ่น แข็งไป ก็มีภัยเวร
หมวดหมู่ หมวดบุคคล
Download PDF
สำหรับเพื่อน ๆ ที่ต้องการดาวน์โหลดไฟล์เพื่อไปเปิดอ่านหรือใช้งานด้านอื่นเอง เราได้เตรียมไฟล์ PDF แจกฟรีให้ด้วย สามารถกดที่ปุ่มดาวน์โหลดได้เลย
PDF – ตัวอย่าง พุทธสุภาษิต ที่ใช้บ่อย