ในกระแสน้ำที่ไหลเชี่ยว ปลาย่อมว่ายทวนน้ำเสมอ ปลาที่ลอยตามน้ำ ก็มีแต่ปลาตาย มนุษย์ต้องต่อสู้กับอุปสรรค เหมือปลาว่ายทวนน้ำ ผู้ที่ปล่อยชะตาไปตามเหตุการณ์ ก็เหมือนคนที่ตายแล้ว
ภาพประกอบ ในกระแสน้ำที่ไหลเชี่ยว ปลาย่อมว่ายทวนน้ำเสมอ ปลาที่ลอยตามน้ำ ก็มีแต่ปลาตาย มนุษย์ต้องต่อสู้กับอุปสรรค เหมือปลาว่ายทวนน้ำ ผู้ที่ปล่อยชะตาไปตามเหตุการณ์ ก็เหมือนคนที่ตายแล้ว
ปรัชญาชาวบ้านที่คล้ายกัน
การยินดีในธรรมย่อมชนะความยินดีทั้งปวง รสแห่งธรรม ย่อมชนะรสทั้งปวง การให้ทานธรรม ย่อมชนะการให้ทานทั้งปวง ดอกไม้สวยมีไว้ล่อแมลง คำลวงมักไพเราะ การตัดสินว่าใครดีใครชั่ว เพียงอาศัยรูปกายภายนอก คำอ่อนหวาน.... ย่อมผิดพลาดได้ง่าย ทุกชีวิตย่อมมีปัญหา ปัญหามีมาให้แก้ ไม่ใช่มีมาให้กลัดกลุ้ม การแก้ปัญหา เป็นหน้าที่ของชีวิต มีทรัพย์มาก ย่อมมีความสะดวกมาก มีธรรมะมาก ย่อมมีความสุขมาก สิ่งที่ฝึกนั้นมีมาก การฝึกในสิ่งที่คนอื่นฝึกยาก ย่อมได้ผล ที่คนอื่นได้รับยากเช่นกัน แนะนำผู้ที่ไม่ต้องการคำแนะนำ สั่งสอน ผู้ที่ไม่ต้องการคำสอน ย่อมเสียเวลา เหนื่อยแรงเปล่า ทั้งจะทำให้เขารำคราญด้วย แม้ไม่ยิ่งใหญ่ แม้ไม่ร่ำรวย แม้ไม่เด่นดัง แต่ถ้าได้มีชีวิตอยู่ อย่างไม่เบียดเบียนตนเอง ไม่เบียดเบียนคนอื่น และทำประโยชน์ให้สังคมบ้าง ย่อมไม่เสียที ที่ได้เกิดมาเป็นคน โอกาสที่จะเป็นเศรษฐี มีไม่เท่ากัน แต่โอกาสที่จะเป็นคนดี มีเท่ากัน ดวงจันทร์ยังมีข้างขึ้นข้างแรม ดวงอาทิตย์ยังมืดมิดบางคราว น้ำยังมีขึ้นมีลง นกยังบินสูงต่ำ เช่นเดียวกับชีวิตคน ย่อมมีสูงต่ำบ้างธรรดา ในการคบคน ศิลปะใดๆ ก็สู้ความจริงใจไม่ได้
