คำราชาศัพท์ - คําราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์
พูดถึงเรื่องการศึกษาคำราชาศัพท์ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ตอน ใหญ่ ๆ คือ
- ตอนที่ 1 ศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์
- และ ตอนที่ 2 ศัพท์สำหรับพระภิกษุสงฆ์
ตอนที่ 1 :คําราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์
1. คําราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์
คำนามที่เป็นชื่อสิ่งของสำคัญที่ควรยกย่อง มีคำเติมหน้า ได้แก่
- พระบรมมหาราช
- พระบรมมหา
- พระบรมราช
- พระบรม
- พระอัคราช
- พระอัคร
- และพระมหา
- เช่น พระบรมมหาราชวัง
- พระบรมมหาชนกพระบรมราชชนนี
- พระบรมราชวงศ์
- พระบรมอัฐิ
- พระบรมโอรสาธิราช
- พระอัครชายา
- พระมหาปราสาท
- พระมหาเศวตฉัตร เป็นต้น
คำนามเป็นชื่อสิ่งสำคัญรองลงมา นำหน้าด้วยคำ "พระราช" เช่น
- พระราชวังพระราชวงศ์
- พระราชทรัพย์
- พระราชลัญจกร เป็นต้น
คำนามเป็นชื่อของสิ่งสามัญทั่วไปที่ไม่ถือว่าสำคัญส่วนใหญ่เป็นคำ บาลีสันสกฤต เขมร และคำไทยเก่า แต่บางคำก็เป็นคำไทยธรรมดานำหน้าด้วยคำ "พระ" เช่น
- พระกร
- พระบาท
- พระโรค
- พระฉาย
- พระแท่น
- พระเคราะห์ เป็นต้น
คำนามใดที่เป็นคำประสม มีคำ "พระ" ประกอบอยู่แล้ว ห้ามใช้คำ "พระ" นำหน้าซ้อนอีก เช่น
- พานพระศรี (พานหมาก)
- ขันพระสาคร (ขันน้ำ) เป็นต้น
คำนามที่เป็นชื่อสิ่งไม่สำคัญและคำนั้นมักเป็นคำไทย นำหน้าด้วยคำว่า "ต้น" เช่น
- ม้าต้น
- ช้างต้น
- เรือนต้น
และนำหน้าด้วย “หลวง” เช่น
- ลูกหลวง
- หลานหลวง
- รถหลวง
- เรือหลวง
- สวนหลวง
ส่วน "หลวง" ที่แปลว่าใหญ่ ไม่จัดว่าเป็นราชาศัพท์ เช่น
- ภรรยาหลวง
- เขาหลวง
- ทะเลหลวง เป็นต้น
นอกจากคำว่า “ต้น” และ “หลวง” ประกอบท้ายคำแล้ว บางคำยังประกอบคำอื่นๆ อีก เช่น
- รถพระที่นั่ง
- เรือพระที่นั่ง
- รถทรง
- เรือทรง
- ม้าทรง
- ช้างทรง
- น้ำสรง
- ห้องสรง
- ของเสวย
- โต๊ะเสวย
- ห้องบรรทม เป็นต้น
2. คําราชาศัพท์สำหรับเจ้านายหรือพระบรมวงศานุวงศ์ คือตั้งแต่สมเด็จพระบรมราชินีลงไปถึงหม่อมเจ้า
ใช้พระราชนำหน้า เช่น
- พระราชเสาวนีย์
- พระราชประวัติ
- พระราชดำรัส
- พระราชกุศล
- พระราโชวาท
- พระราโชบาย เป็นต้น
ใช้พระนำหน้า เช่น
- พระเศียร
- พระองค์
- พระหัตถ์
- พระทัย
- พระบาท
เว้นแต่หม่อมเจ้าไม่ใช้ "พระ" นำหน้า ใช้ว่า
- เศียร
- องค์
- หัตถ์
- หทัย
- บาท เป็นต้น
คำนามราชาศัพท์สำหรับเจ้านายอยู่ในตัว ไม่ต้องใช้คำนำหน้าหรือคำต่อท้าย เช่น
- วัง
- ตำหนัก เป็นต้น
สำหรับคำว่า พระราชโองการ และพระราโชวาท หากใช้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะมีคำว่า "บรม" นำหน้าคำว่า "ราช" เสมอ
[อัปเดต] ไปต่อ ตอนที่ 2 คำที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์
หรือดูเครื่องมือช่วยเรียนรู้คำราชาศัพท์ ดังนี้
คำราชาศัพท์ ทั้งหมด
ค้นหา คำราชาศัพท์
คำราชาศัพท์ ตามหมวดหมู่
อ่านต่อเพิ่มเติม
