ภาษาอีสาน 200 คำ ที่นิยมใช้ พบเห็นบ่อย ในชีวิตประจำวัน

กบ
หมายถึง 1.)ชื่ออักษรที่มีตัว บ ป พ ฟ ภ สะกด เรียกว่า แม่กบ หรือ มาตรากบ. 2.)สัตว์สี่เท้าตัวใหญ่กว่าเขียด อยู่ได้ในน้ำหรือบนบกก็ได้ เป็นสัตว์ประเภทครึ่งน้ำครึ่งบก เรียก กบ มีหลายชนิด อย่างว่าพี่นี้คนผู้ฮ้ายลี้อยู่คือกบ เห็นคนมาหลูบลิลูลงลี้(ผญา) . 3.)เครื่องมือช่างไม้ ทำด้วยเหล็กมีรางทำด้วยไม้ สำหรับใสไม้ให้เรียบ มีหลายชนิด เช่น กบสั้น กบยาว กบฮ่อง เป็นต้น.

กระติบข้าว
หมายถึง ก่องใส่ข้าวเหนียวสุก

กลับเฮียน
หมายถึง กลับบ้าน

กะซาง,กะตามซ่าง,กะส่าง
หมายถึง ก็ช่าง,ไม่ใส่ใจ,ช่างเถอะ

กะด้อกะเดี่ย
หมายถึง อะไรจะขนาดนั้น,มากมาย , มากเกินไป, ออกหน้าออกตา

กะปอม,ขี่กะปอม,ขี้กะปอม
หมายถึง กิ้งก่า

กะเลิงเบิ๊บ,กะโลกกะล๊าก
หมายถึง เฉิ่ม,ม้าดีดกระโหลก,กะโหลกกะลา

กะเสินว่ะ
หมายถึง นับประสาอะไร

กะโป๋
หมายถึง กะลามะพร้าว

กินข้าวงาย
หมายถึง รับประทานอาหารมื้อเช้า

กินข้าวสวย
หมายถึง รับประทานอาหารมื้อกลางวัน มื้อเที่ยง

กินข้าวแลง
หมายถึง รับประทานอาหารมื้อเย็น หรือมื้อค่ำ

กึ่ม
หมายถึง เป็นคำด่า เสียดสี ประมาณว่าโง่ ไม่เอาไหน

ก่องจ่อง
หมายถึง กริยา การกระทำที่ดูแล้วไม่เข้าท่า หรือว่ายังไม่ชำนาญ อาการที่หลังของเด็กขด เรียก ขดก่องจ่อง ถ้าหลังผู้ใหญ่ว่า ขดโก่งโจ่ง ก่งจ่ง ก็ว่า.

ก๋อ
หมายถึง เกี่ยว , เกาะเกี่ยว

ขนคิงลุก
หมายถึง อาการกลัว,ขนลุกชัน

ขอบคุณหลายๆเด้อ
หมายถึง ขอบคุณมากๆนะ

ขั่นสั่น,คั่นสั่น,กะสั่น,คะสั่น
หมายถึง ถ้าอย่างนั้น

ขาเลาะ
หมายถึง คนที่ชอบเที่ยวเตร่ไปเรื่อย ส่วนมากจะใช้กับวัยรุ่นหนุ่มสาวที่ชอบเตร็ดเตร่ เที่ยวเล่นสนุกสนาน

ขิว,ฉิ๋ว
หมายถึง หมั่นไส้,กลิ่นเหม็นไหม้ที่มีกลิ่นฉุนหรือเหม็นสาบ , เหม็นเขียว

ขี่แข่ว
หมายถึง ขี้ฟัน

ขี้กะตืก
หมายถึง พยาธิ

ขี้กะตู่,เขียดกะตู่,ขี้คันคาก,ขี่คั่นคาก
หมายถึง คางคก

ขี้ค้าน,ขี้คร้าน
หมายถึง ขี้เกียจ

ขี้ซีก , ขี้สีก
หมายถึง น้ำครำ

ขี้ดื้อขี้มึน
หมายถึง ซุกซน

ขี้ตั๋ว
หมายถึง ขี้โกหก โกหก พุดปด พุดเท็จ พูดโกหกหลอกลวง เรียก ตั๋วะ อย่างว่า อย่ามาตั๋วะให้หล้มตกหล่มดินทราย ตั๋วะให้กำดินทรายหว่านลงในน้ำ เฮ็ดให้เฮียมหลงหล้มตกตมทังหล่ม ตั๋วะให้คาดลาดล้มกลางบ้านมื่นชะเล (ผญา).

ขี้ฟ้า
หมายถึง เมฆ, กลีบเมฆ, ก้อนเมฆ

ขี้ล่าย,ขี้ฮ้าย
หมายถึง ขีเหร่,ดูไม่ดี ไม่น่าดู มีความหมายเดียวกับคำว่า ผู้ฮ้าย

ขี้เกี้ยม
หมายถึง จิ้งจก

ขี้เดียด
หมายถึง ขยะแขยง,รังเกียจ ,ไม่ชอบ

ขี้โก๋
หมายถึง จิ้งเหลน

ขี้โผ่น,ขี้โผ่
หมายถึง พุง,ท้อง

ขี้ไก่โป่
หมายถึง ขี้ไก่ก้อนใหญ่

ข่อย
หมายถึง ฉัน , ผม , ดิฉัน , กระผม

ข้าวต้มแดก
หมายถึง เป็นขนมหวาน คล้ายกับข้าวต้มมัด แต่ต่างกันตรงที่ข้าวต้มแดกจะใช้ข้าวเหนียวแช่น้ำค้างคืน ตำผสมกับกล้วยสุกบด แล้วห่อด้วยใบตอง คำว่า แดก ในภาษาอีสานจะหมายถึงการตำ, อัดให้แน่น, ยัดเข้าในภาชนะ เช่น ปลาแดก, ข้าวต้มแดก เป็นต้น

ข้าวปุ้น
หมายถึง ขนมจีน

คนมะลำมะลอย
หมายถึง คนไม่น่าเชื่อถือ

คนไค
หมายถึง คนพอใช้ได้ คนที่ดูด คนน่ารัก คนหน้าตาดี

ควย
หมายถึง โยก,โยกเยก,โคลงเคลง

ควย (ควาย)
หมายถึง ควาย

ควยตู้
หมายถึง ควายทุยเขาสั้น

คัก
หมายถึง สุดยอด , ดีที่สุด ,ได้ดั่งใจ
ถนัด แน่ ชัด การเห็นโดยไม่มีเคลือบแคลงสงสัย เรียก เห็นคัก
ถูกต้อง แน่นอน จริง เช่น เฮ็ดคักๆ เด้อ คึดคักๆ เว้าคักๆ.

คักขนาด
หมายถึง ดีมากๆ,เยี่ยมมากๆ,ดีสุดๆ,สุดยอด

คักน้อ
หมายถึง ดูดี แบบเว่อๆ, เหมือนชมว่าดีแบบประชดประชันนิดๆ

คักอีหลี
หมายถึง สะใจจริง

คักแน่
หมายถึง ที่สุด,ของที่สุด

คัน
หมายถึง ถ้า

คันจ้อง
หมายถึง ร่ม สิ่งที่ใช้ป้องกันแดดหรือฝน

คันยู,ห่ม,คันห่ม
หมายถึง ร่ม

คันแข่ว
หมายถึง หมั่นไส้,หงุดหงิดเนื่องจากทำอะไรไม่ได้อย่างที่คิด

คำคิง
หมายถึง สัมผัส,แตะตามเนื้อดูว่าตัวร้อนหรือไม่

คำแพง
หมายถึง ผู้ซึ่งเป็นที่รัก หรือ แก้วตาดวงใจของพ่อแม่

คิดฮอด, คึดฮอด
หมายถึง คิดถึง

คึ
หมายถึง ดันออกให้ห่าง , ถ่างออก

คึด
หมายถึง คิด

คึดฮอด
หมายถึง คิดถึง เรียก คึดฮอด อย่างว่า คึดฮอดน้องนอนกรองน้ำตาหลั่ง คันแม่นพังจั่งส้างซิเพม้างตั้งแต่ดน (กลอน) คึดฮอดน้องยามเมื่อโค็ยแข็ง บาดห่าโค็ยแข็งเซาบ่ให้เอากะได้ (บ.).

คือ
หมายถึง เหมือน

คือกัน
หมายถึง เหมือนกัน เช่นกัน

คือเก่า
หมายถึง เหมือนเดิม

คือแหน่จั๊กหน่อย
หมายถึง ค่อยดีขึ้นมาหน่อย

ค่อย,ข่อย,ข้อย
หมายถึง ตัวเราเอง

ค่อยฮักเจ้า, ข่อยฮักเจ้า
หมายถึง ฉันรักเธอ

ค้ำคูณ
หมายถึง ดี, เป็นมงคล, ศิริมงคล, เจริญก้าวหน้า

งัว
หมายถึง วัว

งานดอง
หมายถึง งานแต่งงาน

งามโพดงามเหลือ งามแท้งามว่า
หมายถึง สวยจริงสวยจัง สุดจะพรรณา

จอบเบิ่ง
หมายถึง แอบดู

จะของ
หมายถึง ตัวเอง

จัก (ไม่รู้)
หมายถึง ไม่รู้จัก

จักบาท (เงิน)
หมายถึง เงินกี่บาท

จักว่าหยังเป็นหยัง
หมายถึง ไม่รู้ว่าอะไรเป็นอะไร

จักเทื่อ
หมายถึง สักครั้ง

จักแหล่ว
หมายถึง ไม่รู้สิ

จั๊กกะเดียม
หมายถึง จั๊กกะจี้

จือ
หมายถึง จำ,เข็ด

จื้น
หมายถึง แฉะ

ซอยแน
หมายถึง ช่วยด้วย

ซัง
หมายถึง เกลียด

ซั่นแหล่ว
หมายถึง นั่นไงว่าแล้ว

ซาว
หมายถึง ยี่สิบ

ซือๆ
หมายถึง เฉยๆ

ซื่อๆ (เว้า)
หมายถึง พูดตรงๆ

ซู่มื้อ
หมายถึง ทุกวัน

ดน
หมายถึง นาน

ดังไฟ
หมายถึง ก่อไฟ

ดาก
หมายถึง ก้น , ตูด , ส่วนท้าย ปลายลำไส้ใหญ่ที่ทวารหนัก เรียก ดาก อย่างว่า ซ่าเพิ่นซ่าดี ซ่าโตซ่าหีติดดาก (ภาษิต) ดินเหนียวสีแดงเรื่อๆ หรือสีเหลืองอ่อน เรียก ดินดาก.

ดาง
หมายถึง ตาข่ายที่สานด้วยปอ ป่าน เรียก ดาง เช่น ดางแห ดางหวิง ดางมอง หรือสิ่งที่มีลักษณะเหมือนตาข่ายเรียก ดาง เช่น รวงผึ้งเรียก ดางเผิ้ง อย่างว่า ให้ค่อยทำเพียรสร้างเสมอแตนสร้างช่อ ให้ค่อยติดต่อไว้เสมอเผิ้งต่อดาง (อิน).

ดึก
หมายถึง ดึก, มืดค่ำ เดิก ก็เรียก

ตลาด
หมายถึง ตลาด (เหมือนกับภาษากลาง)

ตอนแลง
หมายถึง ตอนเย็น

ตาฮัก ตาแพง
หมายถึง น่ารัก น่าเอ็นดู

ตำบักหุ่ง
หมายถึง ส้มตำ

ตำอิด,ตำก่อ
หมายถึง แต่ก่อน , ตอนแรก , เริ่มต้น , แต่ไหนแต่ไร,นานมาแล้ว

ตี้ละ
หมายถึง สิ

ตื่น
หมายถึง 1.)ตกใจ 2.)ฟื้นจากหลับ เรียก ตื่น อย่างว่า ให้ตื่นแต่เดิก ให้เศิกแต่หนุ่ม ให้ตื่นเดิกคือกา ให้หากินคือไก่ ตื่นแต่เช้ากินข้าวกับปลา ตื่นสวยกินขวยขี้ไก่โป่ (ภาษิต).

ตุ้ย
หมายถึง อ้วน

ถิ่ม
หมายถึง ทิ้ง

ถืก
หมายถึง ถูก

ท้าว
หมายถึง คำแทนใช้นำหน้าเรียกคน

บัก
หมายถึง คําเรียกชายที่เสมอกันหรือต่ำกว่า

บักนัด
หมายถึง สับปะรด

บักพริก
หมายถึง พริก หมายถึงทั้งพริกสดและพริกแห้ง

บักมี่
หมายถึง ขนุน

บักสีดา
หมายถึง ฝรั่ง (ผลไม้)

บักหำ
หมายถึง ไอ้หนู

บักหำน้อย
หมายถึง เด็กผู้ชาย

บักเขียบ
หมายถึง น้อยหน่า (ผลไม้)

บักแงว
หมายถึง คอแลน เป็นผลไม้ป่า ภายนอกเหมือนลิ้นจี่แต่ลูกเล็กประมาณองุ่น เนื้อด้านในเหมือนเนื้อเงาะแต่รสชาติเหมือนลิ้นจี่ รสชาติเปรี้ยวนำหวาน เมล็ดเหมือนเงาะ

บืน
หมายถึง เสือกไป ไสไป คืบไป ใช้อกเสือกไป เรียก บืน เช่น งูบืน ปลาบืน อย่างว่า มันหากเหลือแฮงแล้วปลาบืนยามเดือนสี่ เงี่ยงกะหลุ้ยคุยกะล้มปานนั้นว่าบ่บืน (กลอน).

บุญผลา
หมายถึง บุพเพสันนิวาส,พรหมลิขิต

บ่หัวซา
หมายถึง ไม่ถือสา, ไม่ใส่ใจ

บ่เป็นหยัง
หมายถึง ไม่เป็นรัย

บ้าน
หมายถึง หมู่บ้าน ชุมชนที่อยู่รวมกันหลายครัวเรือน

ป่วง
หมายถึง บ้า,เฟอะฟะ

ป้อยด่า
หมายถึง ด่า

ผักอีเลิด
หมายถึง ชะพลู, ใบชะพลู เป็นพืชในวงศ์ Piperaceae มักสับสนกับพลู แต่ใบรสไม่จัดเท่าพลูและมีขนาดเล็กกว่า ชะพลูเป็นพันธุ์ไม้ที่ชอบพื้นที่ลุ่ม มีความชื่น ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำ โดยการเลือกกิ่งที่มีใบอ่อนและใบแก่ เด็ดใบแก่ออกและนำไปปักชำได้ ผักแค, ผักปูลิง, ผักนางเลิด ก็เรียก

ผู้ข่า
หมายถึง ข้าพเจ้า

ผู้ลังคน
หมายถึง บางคน

ผู้ฮ้าย
หมายถึง ขี้เหร่, ไม่สวย, ไม่หล่อ, หน้าตาไม่ดี

พอกะเทิน
หมายถึง ไม่มากไม่น้อย ครึ่งๆกลางๆ

พอกำกา
หมายถึง ไม่มากไม่น้อย,ครึ่งๆกลางๆ,50:50

พ่อเสี่ยว
หมายถึง มิตรสหายหรือเพื่อนของพ่อเรียก พ่อเสี่ยว อย่างว่า เสี่ยวต่อเสี่ยวกินเยี่ยวกะแต โคยแปแปสี้หีแม่เสี่ยว (สอย).

พ้อ
หมายถึง พบ

พ้อว้อ
หมายถึง การแสดงอาการหลุกหลิกดุจลิง เรียก พ้อว้อ พ้อว้อแพ้แว้ ก็ว่า ถ้าตัวใหญ่เรียก โพ้โว้ โผ้โว้เพ้เว้ ก็ว่า.

พ้อว้อแพ้แว้
หมายถึง ลักษณะอาการลับๆล่อๆ ผลุบ ๆ โผล่ ๆ เดี๋ยวก็อยู่ตรงนั้น เดี๋ยวก็โผล่มาตรงนี้

ฟ้าว
หมายถึง รีบ

มัก
หมายถึง รัก,ชอบ

มักย่อง
หมายถึง บ้ายอ

มักหลาย
หมายถึง ชอบมาก

มิดจีลี
หมายถึง เงียบสนิท

มีแฮง
หมายถึง สดชื่น,กระปรี้กระเปร่า

มื้อวาน
หมายถึง เมื่อวาน

มื้ออื่น
หมายถึง พรุ่งนี้

มุนอุ้ยปุ้ย
หมายถึง แหลกละเอียด

มูลมัง
หมายถึง มรดก

ม่วน
หมายถึง สนุก

ย่าง
หมายถึง เดิน

ย่างสาก
หมายถึง เดินผ่าน เดินไปใกล้ๆ ในระยะสายตา

ย่าน
หมายถึง กลัว

ลายต่าง
หมายถึง แตกต่างอย่างสิ้นเชิง หรือ เปลี่ยนแปลงไป

ลำลี่ ลำไล
หมายถึง เซ้าซี้ มากเรื่อง

ลูกหล้า
หมายถึง ลูกคนสุดท้อง

สวบ
หมายถึง คาบ, กัด

สวอย
หมายถึง หมดเรี่ยวแรง สิ้นกำลัง

สายแนน
หมายถึง คู่ครองที่เคยอยู่กินกันมาหลายภพหลายชาติ, บุพเพสันนิวาส, เนื้อคู่ กกแนน ก็เรียก

สำมะแจ๋
หมายถึง ลักษณะการพูดมากและไม่เป็นความจริง

สิบสิฮ่าง ซาวสิฮ่าง
หมายถึง อะไรจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรก็ตาม

สี่
หมายถึง (กริยา) การร่วมประเวณี การมีเพศสัมพันธ์ (นาม) จำนวนสามบวกหนึ่ง เรียก สี่ เรียกชื่อเดือนทางจันรคติว่า เดือน ๔ ตกในระหว่างเดือนมีนาคม.

สูน
หมายถึง โกรธ

ส่ง
หมายถึง กางเกง

หงำ
หมายถึง บัง, ข่ม, ครอบ

หนหวย
หมายถึง รำคาญ, ไม่สบายใจ, หงุดหงิด, กังวลใจ

หนานผัก
หมายถึง แปลงผัก, แปลงปลูกผัก

หน้าถั่งดังคม
หมายถึง หน้าตาคมขำ, หน้าตาดี

หน้าแบ้
หมายถึง หน้าตาตลก หน้าเหมือนแบ้ (แพะ) หน้าตาไม่ดี ไม่น่ามอง ไม่มีจุดเด่น อัปลักษณ์ ก็ว่า

หมากแงว
หมายถึง คอแลน เป็นผลไม้ป่า ภายนอกเหมือนลิ้นจี่แต่ลูกเล็กประมาณองุ่น เนื้อด้านในเหมือนเนื้อเงาะแต่รสชาติเหมือนลิ้นจี่ รสชาติเปรี้ยวนำหวาน เมล็ดเหมือนเงาะ

หมาน
หมายถึง โชคดี,รวย ได้มาก

หยุม
หมายถึง ขยุ้ม ขยุ้มด้วยเล็บ

หลูโตน
หมายถึง (กริยา) สงสาร รู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น, รู้สึกห่วงใยด้วยความเมตตากรุณา, เช่น เห็นเด็ก ๆ อดอยากก็รู้สึกสงสาร เห็นเขาประสบอัคคีภัยแล้วสงสาร.

หล่วยหล่าย
หมายถึง เลื้อย, ลักษณะการเลื้อยของงู, อาการที่คล้ายการเลื้อยของสัตว์เลื้อยคลาน

หัวซา
หมายถึง สนใจ,ใส่ใจ

อีหลี
หมายถึง จริงๆ

อ้าย
หมายถึง พี่ชาย

ฮิ
หมายถึง เรื่องมาก , ตำหนิ , ช่างเลือกมาก, ไม่ถูกใจ, ไม่พอใจ, ไม่ชอบ

ฮ่าง
หมายถึง พัง ชำรุด เสียหาย

ฮ้าง
หมายถึง ทอดทิ้ง จากไป เมียที่ผัวทอดทิ้ง เรียก แม่ฮ้าง ผัวที่เมียทอดทิ้ง เรียก พ่อฮ้าง หนุ่มสาวที่รักกันแล้วทอดทิ้งกันไป เรียก ฮ้างชู้ บ้านที่คนทอดทิ้ง เรียก บ้านฮ้าง เรือนที่ไม่มีคนอยู่อาศัย เรียก เฮือนฮ้าง วัดที่ไม่มีพระสงฆ์อยู่ เรียก วัดฮ้าง อย่างว่า ญิงชายฮู้เฮียงกลการย่อยโชค ส่ำฮ้างฮามหม้ายหมู่สะเทิน (สังข์) คันหากมีผัวแล้วบ่กลัวใผอย่าฟ้าวว่า บาดห่าเป็นฮ้างหม้ายชิมาโอ้ใส่เขา (ผญา).

เกิบ
หมายถึง รองเท้า

เข็ดแข่ว,เข็ดแข้ว
หมายถึง เสียวฟัน

เคียว
หมายถึง แรด,ร่าน,ดอกทอง ,คนคึกคะนองเรียก คนเคียว อย่างว่า เถ้าคันเคียวสามซาวว่าหนุ่ม (กาพย์ปู่) หญิงดอกทอง เรียก คนหีเคียว อย่างว่า โต่บ่ช่างว่าไม้บ่เหนียว โตหีเคียวว่ากรรมก่อนกี้ (ภาษิต).

เจ้า
หมายถึง เธอ, คุณ

เด็กน้อย
หมายถึง เด็กๆ, เด็กเล็ก

เนาะ
หมายถึง เป็นคำพูดชักชวน เช่น ไปนำกันเนาะ กินนำกันเนาะ เป็นคำที่ใช้ยืนยัน เช่น อีหลีล่ะเนาะ แปลว่า ก็จริงน่ะสิ

เบิ๊ด , เบิด ,เหมิด
หมายถึง หมด

เพิ่น
หมายถึง คนอื่น, เขา (คนที่กำลังถูกพูดถึง)

เมิดคำสิเว้า
หมายถึง ไม่มีอะไรจะพูด/พูดไม่ออก

เมือบ้าน
หมายถึง กลับบ้าน

เลาะ
หมายถึง 1. แวะรายทาง, เตร็ดเตร่ไปเรื่อย 2. เลียบไปตามชายฝั่ง

เสื้อหมากกะแล่ง
หมายถึง เสื้อคอกระเช้า

เฮือน
หมายถึง เรือน , บ้าน , ที่อยู่อาศัย

แข่วซวก
หมายถึง ฟันเหยิน

แคดแลด
หมายถึง โผล่ออกมา , แพมออกมา ,ส่วนเกินที่ยื่นออกมา

แค้น
หมายถึง ติดคอ

แค้นข้าว
หมายถึง ข้าวติดคอ

แมงจินูน
หมายถึง แมลงนูน แมลงนูนเขียวเป็นด้วงที่มีสีสันสวยงามเป็นที่สนใจแก่ผู้พบเห็น อาหารตัวเต็มวัยได้แก่ใบไม้พืชในวงศ์ ตะแบก ( Lythraceae ) แต่หากนำมาเพาะเลี้ยงสามารถให้กล้วยเป็นอาหาร เขตแพร่กระจาย ตั้งแต่อินเดีย พม่า ลาว กัมพูชา และทั่วทุกภาคของประเทศไทย โดยจะมีระยะการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ 4 ระยะ คือ ระยะไข่ ระยะตัวอ่อนหรือหนอน ระยะดักแด้ ระยะตัวเต็มวัย ตัวหนอนมีขาสามคู่ ไม่มีขาเทียม ตัวเต็มวัยมีสีเขียววาว มีสวนขอบของส่วนหัว ลำตัวและปีกเป็นสีทองแดงด้านใต้ท้องและส่วนขามีสีทองแดง มีระยางค์สัมผัสที่ส่วนหัว 2 คู่ มีกราม 2 คู่ และหนวด 1 คู่ แบบใบไม้ lamellate แมลงนูนเขียวยังเป็นแมลงที่ได้รับความสนใจของผู้เลี้ยงแมลงในกลุ่มด้วงจากต่างประเทศ และมีการนำแมลงนูนเขียวมาบริโภคเป็นอาหาร แมงกินูน, แมงอีนูน ก็เรียก

แมงอีนูน
หมายถึง แมลงนูน แมลงนูนเขียวเป็นด้วงที่มีสีสันสวยงามเป็นที่สนใจแก่ผู้พบเห็น อาหารตัวเต็มวัยได้แก่ใบไม้พืชในวงศ์ ตะแบก ( Lythraceae ) แต่หากนำมาเพาะเลี้ยงสามารถให้กล้วยเป็นอาหาร เขตแพร่กระจาย ตั้งแต่อินเดีย พม่า ลาว กัมพูชา และทั่วทุกภาคของประเทศไทย โดยจะมีระยะการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ 4 ระยะ คือ ระยะไข่ ระยะตัวอ่อนหรือหนอน ระยะดักแด้ ระยะตัวเต็มวัย ตัวหนอนมีขาสามคู่ ไม่มีขาเทียม ตัวเต็มวัยมีสีเขียววาว มีสวนขอบของส่วนหัว ลำตัวและปีกเป็นสีทองแดงด้านใต้ท้องและส่วนขามีสีทองแดง มีระยางค์สัมผัสที่ส่วนหัว 2 คู่ มีกราม 2 คู่ และหนวด 1 คู่ แบบใบไม้ lamellate แมลงนูนเขียวยังเป็นแมลงที่ได้รับความสนใจของผู้เลี้ยงแมลงในกลุ่มด้วงจากต่างประเทศ และมีการนำแมลงนูนเขียวมาบริโภคเป็นอาหาร แมงกินูน, แมงจินูน ก็เรียก

แม่น
หมายถึง ใช่ คำว่า แม่น ภาษาอีสานจะออกเสียงว่า แม็น (เสียงสั้น) จะไม่ได้ออกเสียง แม่น ที่แปลว่า เที่ยงตรง ถูกต้อง

แม่นบ่
หมายถึง ใช่ไหม ใช่หรือไม่ ใช่หรอ

แม่มาน
หมายถึง สตรีที่กำลังตั้งครรภ์, หญิงตั้งครรถ์

แลน
หมายถึง วิ่ง

แสบบักหูก
หมายถึง อาการกรดไหลย้อน หรือ สำนวน หมายถึง เจ็บใจ เจ็บปวดหัวใจ แสลงใจ

แฮกเสี่ยว
หมายถึง ผูกมิตร การผูกมิตร เรียก แฮกเสี่ยว คำว่า เสี่ยว ได้แก่ มิตร สหาย เพื่อน หรือ เกลอ การผูกเสี่ยวจะทำเป็นพิธีเสียเหล้าไหไก่ตัวเพื่อเลี้ยงดูกัน หรือคนสองคนเมื่อสมัครรักใคร่กันแล้วผูกข้อต่อแขนด้วยด้ายเพียงสองเส้นก็ได้ ผู้หญิงจะเป็นเสี่ยวกับผู้ชาย หรือผู้ชายจะเป็นเสี่ยวกับผู้หญิงก็ได้ ขออย่างเดียวขอให้รักสมัครสมานประสานสามัคคีกันไปจนตลอดชีวิต การผูกเสี่ยวเป็นประเพณีที่ชาวอีสานนับถือมาแต่ดึกดำบรรพ์ ผ๔้เป็นเจ้าของประเพณีนี้ก็คือบรรพบุรุษอีสาน ถือว่าท่านฉลาดและหลักแหลมนัก ถ้าโลกทั้งโลกเป็นมิตรสหายกัน เรื่องฆ่าตีบีฑ์โบยลักเล็กขโมยน้อย หรือเรื่องวิวาทบาดหมางแย่งอำนาจวาสนากันคงไม่เกิดขึ้นแน่ ถ้าคนในโลกนี้เกี่ยวข้องกันในการเป็นมิตรสหายกัน.

โดน
หมายถึง นาน

โอ้นโต้น
หมายถึง ลักษณะของสิ่งที่ห้อยลงมา, โตงเตง

ใหญ่
หมายถึง โต ไม่เล็ก โต เรียก ใหญ่ ลูกคนโต เรียก ลูกผู้ใหญ่ บ้านที่กว้างขวาง เรียก บ้านใหญ่ สิ่งของขนาดใหญ่ เรียก ใหญ่ อย่างว่า สองนายตั้งปานโตงเหล้าใหญ่ ชอบที่วอนพี่ผู้คีงค้อมค่อยเอา (ฮุ่ง) ยุ่งเหยิงมาก เรียก หยุ้งใหญ่ อย่างว่า ต้นไม้ใหญ่บ่มีผีสาวผู้ดีบ่มีชู้ธรณีบ่อกแตกสารือ ตาแฮกเปิดไก่ต้มดินชิแห้งไง่ผง (ผญา).

ไข่หลัง
หมายถึง อวัยวะที่เป็นก้อนกลม ติดกับกระดูกสันหลังของไก่และนก เรียก หมากไข่หลัง.

ไคแน
หมายถึง พอจะดีหน่อย, ค่อยยังชั่ว แคนไคแน ก็เรียก

ไปเฮ็ดเวียก
หมายถึง ไปทำงาน

ไผ
หมายถึง ใคร

ไว
หมายถึง เร็ว